پیوند استخوان یا گرافت استخوانی چیست

یکی از درمان های معمول برای جوش نخوردن شکستگی استخوان استفاده از پیوند استخوان یا گرافت استخوان Bone graft است. این روش ممکن است همراه با تثبیت استخوان (استفاده از پیچ، پلاک یا نیل یا اکسترنال فیکساتور) یا به تنهایی بکار رود.

در این روش استخوانی را که از محل دیگری تهیه شده است در محل جوش نخوردگی قرار میدهند. وجود این استخوان در محل، با مکانیسم های متفاوتی میتواند موجب تحریک جوش خوردگی استخوان شود. این استخوان از راه های گوناگون تهیه میشود.

پیوند استخوان برای تحریک جوش خوردن استخوان از چه راه هایی انجام میشود

 برای پیوند استخوان باید ماده استخوانی را از منبعی تهیه کرد. مهمترین منابع تهیه استخوان به منظور پیوند عبارتند از

پیوند استخوان اتولوگ

معمول ترین راه تهیه آن که بهترین نتایج را هم در تحریک جوش خوردن شکستگی دارد استفاده از استخوان های خود بیمار است.

در این روش که به آن گرافت اتولوگ یا Autogenous bone graft میگویند از نواحی از بدن بیمار که در صورت برداشتن استخوان از آنها مشکل خاصی برای بیمار بوجود نمیاید استفاده میشود. معمول ترین این محل ها قسمتی از لگن به نام ایلیوم است.

پیوند استخوان همراه با عروق

در یک روش دیگر که گرافت همراه عروق یا Vascularised bone graft نام دارد، تکه بزرگی از استخوان زنده همراه با شریان و وریدی که برای تغذیه استخوان به داخل آن میروند از محل دهنده جدا شده و در محل گیرنده این استخوان ابتدا با پیچ به استخوان های محل جوش نخورده متصل شده و سپس شریان و ورید آن به شریان و وریدی در محل گیرنده متصل میشود.

در این روش چون جریان خون استخوان جابجا شده حفظ میشود استخوان زنده مانده و کارآیی بالایی دارد. استفاده از این روش مشکل و نیازمند استفاده از جراحی میکروسکوپی است.

پیوند استخوان آلوگرافت

در صورت عملی نبودن این راه، از استخوانی که از بدن افراد متوفی تهیه شده است استفاده میشود. به این استخوان پیوندی آلوگرافت میگویند.

استخوان های آلوگرافت که میتوان آنها را از هر جایی از بدن افراد متوفی گرفت، بصورت استریل تهیه شده پس از بررسی های آزمایشگاهی از نظر اینکه استخوان آلودگی ویروسی مانند HIV یا HCV نداشته باشد، با روش های شیمیایی یا با اشعه گاما مجددا استریل میشود و به چند طریق مورد استفاده قرار میگیرد. دو روش معمول استفاده از آنها عبارتند از

پیوند استخوان زنوگرافت

بندرت از استخوان حیوانات استفاده شده است که به آن Xenograft گفته میشود ( تفاوت عمده استخوان حیوانات و استخوان انسان در نوع پروتئین های آنها است و این استخوان ها را بعد از اینکه با روش هایی پروتئین های آن خارج شده اند مورد استفاده قرار میگیرد).

پیوند استخوان چگونه موجب تحریک جوش خوردن شکستگی میشود

استخوان های پیوندی را از هر روشی که تهیه شده باشند معمولا خرد کرده (بجز روش انتقال استخوان با عروق خونی) و بصورت تکه هایی به ابعاد چند میلیمتری درآورده و این خرده های استخوان را در محل جوش نخوردگی میگذارند.

در تمامی روش هایی که ذکر شد ( بجز روش انتقال استخوان با عروق خونی) استخوان در واقع مرده است.

حتی در مواردی که استخوان را از بدن خود بیمار تهیه میکنند بعد از جدا شدن استخوان از محل اولیه چون خونرسانی آن قطع میشود سلول های استخوان میمیرند.

عامل عمده ایکه در پیوند های استخوانی موجب تحریک جوش خوردن میشود داربست استخوانی است که در استخوان پیوندی وجود دارد.

سلول های زنده محل جوش نخوردگی بر روی این داربست رشد کرده و بتدریج داربست را جذب کرده، خود داربست جدیدی به جای آن میسازند.

به زبان دیگر بتدریج و بعد از گذشت مدتی استخوان پیوند شده بطور کلی با استخوان جدیدی که در محل گیرنده ساخته میشود جایگزین میگردد.

عامل دیگری که در استخوان های گرفته شده از انسان ( چه خود فرد و چه فرد متوفی) وجود دارد پروتئین های خاصی است که در استخوان وجود دارد و موجب تحریک بیشتر سلول های محل گیرنده شده و آنها را وادار به تولید استخوان میکند.

در روش انتقال استخوان همراه با عروق، استخوان در محل گیرنده زنده مانده و رشد میکند و خود را از طرفین به استخوان های جوش نخورده چسبانده و موجب جوش خوردن آنها میشود.

جایگزین های پیوند استخوان چه موادی هستند

جایگزین های پیوند استخوان یا Bone graft substitudes به موادی میگویند که بطور مصنوعی ساخته میشوند. جنس این مواد معمولا از هیدروکسی آپاتیت یعنی ماده معدنی اصلی سازنده استخوان است. ساختار فیزیکی این مواد را مانند استخوان طبیعی بصورت سه بعدی و اسفنجی و با خلل و فرج میسازند.

فایده این روش اینست که از بدن خود فرد، استخوانی خارج نمیشود و به این ترتیب طول عمل جراحی کاهش یافته، خونریزی حین جراحی که در زمان گرفتن استخوان از محل دهنده بوجود میاید ایجاد نمیشود، عوارض جراحی در محل دهنده مانند عفونت زخم جراحی ایجاد نمیشود. البته موفقیت این روش در جوش دادن محل جوش نخوردگی نسبت به روش های استفاده از استخوان کمتر است.

مواد دیگری که میتوان از آنها در تحریک جوش خوردن استفاده کرد پروتئین هایی به نام Bone morphogenetic protein هستند که با تزریق آنها در محل جوش نخوردگی میتوان سلول های محل را تحریک به استخوان سازی کرد.