منظور از احیاء اولیه بیمار مبتلا به شکستگی کلیه اقداماتی است که باید برای کنترل عوامل مهمتر از شکستگی انجام شود. مهمترین آنها زنده نگه داشتن بیمار و کنترل زخم همراه شکستگی است.
قبل از اینکه پزشک معالج هر گونه اقدام تشخیصی و درمانی را برای بیماری که صدمه ای به او وارد شده است انجام دهد از خود می پرسد غیر از شکستگی یا دررفتگی اندام آیا آسیب دیگری به ارگان های حیاتی او وارد شده است بطوریکه اهمیت آنها از خود شکستگی بیشتر باشد.
اهمیت آسیب های همراه شکستگی
وقتی بیماری بدنبال یک تصادف اتومبیل دچار شکستگی استخوان ران میشود ممکن است دچار آسیب شدید قفسه سینه هم شده باشد.
اتفاقا این آسیب قفسه سینه ممکن است خطرات جانی بیشتری از خود شکستگی برای بیمار ایجاد کند. شکستگی ران حداکثر ممکن است بد جوش بخورد و یا اصلا جوش نخورد ولی آسیب قفسه سینه ممکن است موجب اختلال شدید تنفسی در بیمار شده و جان بیمار را در معرض خطر قرار دهد.
مشکلات مشابهی ممکن است بر اثر ضربه به مغز یا شکم یا سیستم گردش خون بدنبال ضربه برای بیمار ایجاد شود که میتواند جان او را در معرض خطر قرار داده و اهمیت آنها از شکستگی بیشتر باشد.
پس اولین اولویت پزشک معالج در مدیریت آسیب هایی که به بیمارش وارد شده است ابتدا بررسی ماهیت، وسعت و شدت آسیب هایی است که به سیستم های حیاتی بیمارش وارد شده است.
پس از اینکه مطمئن شد بیمار از این جهت مشکلی ندارد و یا اینکه دارد ولی توانست آنها را تحت کنترل قرار دهد آنگاه شروع به بررسی های تشخیصی و سپس درمانی در مورد خود شکستگی اندام میکند.
اقداماتی را که پزشک معالج در تشخیص و درمان صدمات تهدید کننده جان بیمار انجام میدهد را (Advanced Trauma Life Support (ATLS یا آنطور که در بین مردم مصطلح است کمک های اولیه مینامند.
کمک های اولیه بدنبال شکستگی استخوان
بیماری که بدنبال حادثه ای دچار آسیب شده است اگر خیلی خوش شانس باشد ممکن است در همان دقایق اولیه به توسط پزشکی دیده شود.
ممکن است پزشک همسفر او باشد و یا بطور اتفاقی از آن محل عبور میکرده است و یا ممکن است آمبولانس بتواند خیلی سریع پزشک را به بیمار برساند.
در این حالات چه کارهایی در اولویت پزشک است و وی چه اقداماتی را برای بیمارش انجام میدهد. البته بسیاری از این اقدامات میتوانند به توسط پرستاران مجرب هم انجام شوند.
معمولا در آمبولانس هایی که برای کمک به بیماران حادثه دیده فرستاده میشوند پرستارانی وجود دارند که آموزش های لازم را برای انجام این اقدامات دیده اند. مهمترین این اقدامات عبارتند از :
راه هوایی
مهمترین اولویت پزشک اینست که مطمئن شود راه هوایی بیمار باز است و بیمار نفس میکشد. راه هوایی به مسیری میگویند که از دهان و بینی بیمار شروع شده و هوا را به ریه های وی میرساند.
هوا از دهان و بینی بیمار وارد حلق و سپس نای میشود و از نای به راه های هوایی کوچکتر رفته تا در نهایت به ریه برسد. این مسیر ممکن است به هر علتی بسته شود و بسته شدن آن موجب خفگی و مرگ میشود.
مسیر راه هوایی ممکن است به علت گیر کردن جسم خارجی در این مسیر بسته شود. ممکن است دندان بیمار بشکند و مسیر راه هوایی را ببندد.
ممکن است دندان مصنوعی بیمار جابجا شده و مسیر را مسدود کند. ممکن است خونریزی از بافت های مسیر، موجب بسته شدن راه هوایی شود.
این خونریزی میتواند مستقیما به درون راه هوایی ریخته و مسیر را بند بیاورد و یا ممکن است تجمع خون در بافت، موجب برجسته شدن آن در درون راه هوایی شده و منجر به انسداد آن شود. حتی زبان بیمار میتواند به عقب رفته و راه هوایی را ببندد.
در هر صورت پزشک معالج مسیر راه هوایی را بررسی میکند و اگر این مسیر بسته بود سعی میکند با اقدامات موقتی آنرا باز نگه دارد تا بتواند بیمار را به نزدیکترین مرکز درمانی برساند. ممکن است راه هوایی بیمار باز شود ولی بیمار نفس نکشد در این مورد پزشک اقدام به دادن تنفس مصنوعی به بیمارش میکند.
گردش خون
دومین بررسی مهم که پزشک در مواجهه با یک بیمار حادثه دیده انجام میدهد بررسی وضعیت گردش خون است. آیا بیمار خونریزی فعال دارد؟
در این صورت باید جلوی آنرا گرفت. بهترین روش بند آوردن خونریزی از اندام، فشار موضعی روی قسمت خونریزی دهنده است. آیا فشار خون بیمار پایین آمده است؟
به کاهش شدید فشار خون شوک میگویند و به شوکی که بدنبال خونریزی ایجاد میشود شوک هموراژیک Hemorrhagic shock میگویند.
در این حال باید با دادن سرم فشار خون بیمار را بالا آورد. وقتی مقدار خونریزی کم باشد دادن سرم هایی مانند سرم نمکی ( سالین نرمال Normal saline ) و یا سرم رینگر Ringer کافی است ولی در موارد خونریزی شدیدتر باید به بیمار خون تزریق شود.
زخم
زخم های بیمار باید پانسمان شوند. هدف عمده از این پانسمان اینست که از ورود میکروب های بیشتر به درون زخم جلوگیری شود.
میدانیم که در همان وقتی که زخم ایجاد شده است تعدادی میکروب به درون زخم وارد میشوند ولی با یک پانسمان مناسب از ورود میکروب های بیشتر جلوگیری میشود. پانسمان ها همچنین میتوانند از خونریزی بیشتر زخم جلوگیری کنند.
شکستگی
شکستگی های بیمار باید با آتل بیحرکت شوند. بیحرکت کردن موقت شکستگی با آتل منافع زیادی دارد. کمترین آن کاهش درد بیمار بخصوص موقع حرکت دادن او است ولی نکته مهم تر اینست که آتل مانع حرکت قطعات شکسته شده میشود و حرکت این قطعات نه تنها موجب تشدید درد میشود بلکه میتواند آسیب بیشتری به بافت های اطراف شکستگی وارد کند.
بطور مثال گرچه یک شکستگی مهره میتواند در همان لجظه شکستگی موجب آسیب نخاع شود ولی ممکن است این اتفاق نیفتد و تنها هنگامی که میخواهیم بیمار را جابجا کنیم قطعات شکسته شده جابجا شده و به نخاع آسیب های جبران ناپذیر وارد کند.
در حین جابجا کردن بیمار باید از خم و راست کردن گردن بیمار جلوگیری کرد بخصوص خم شدن گردن به جلو میتواند بسیار خطرناک باشد. پرسنل پزشکی معمولا قبل از حرکت دادن بیماران یک گردنبند طبی مخصوص را به دور گردن بیمار میبندند.
کاهش درد
تا زمانی که بیمار به بیمارستان برسد داروهایی به بیمار داده شود تا درد بیمار کم شود.