دو عضله پرونئال در سمت خارجی ساق ها قرار گرفته اند و تاندون های آنها از یک تونل بافتی در پشت قوزک خارجی مچ پا عبور میکنند. گاهی اوقات این تونل آسیب دیده و تاندون ها از درون آن خارج میشوند. به این وضعیت نیمه دررفتگی تاندون پرونئال Peroneal tendon subluxation میگویند.
آناتومی کاربردی
همانطور که گفته شد دو عضله پرونئال به نام های پرونئال بلند Peroneous longus و پرونئال کوتاه Peroneous brevious در قسمت خارجی ساق ها قرار گرفته اند.
تاندون این دو عضله در پایین از پشت قوزک خارج مچ پا عبور میکنند. عبور این تاندون ها از پشت قوزک خارجی از درون یک فرو رفتگی و شیار استخوانی است و روی این شیار را یک نوار بافتی پهن گرفته است.
بدین صورت یک تونل تشکیل میشود که کف آن استخوان و روی آن از یک نوار محکم بافتی به نام رتیناکولوم Retinaculum تشکیل شده است. انقباض عضلات پرونئال موجب بالا رفتن تاندون های آنها شده و بدنبال آن مچ پا به سمت پایین آمده و به سمت خارج میچرخد.
علت نیمه دررفتگی تاندون پرونئال چیست
تاندون ها به عضلات میچسبند و در واقع در انتهای هر عضله یک تاندون قرار دارد. انتهای دیگر تاندون به استخوان متصل میشود. پس عضلات با واسطه تاندون ها به استخوان ها متصل میشوند.
تاندون ها نوارها یا طناب های بافتی محکم و قابل انعطافی هستند. انقباض عضله موجب حرکت تاندون و بدنبال آن حرکت استخوان میشود. تاندون ها در مسیری که طی میکنند تا به استخوان مربوطه بچسبند به توسط رباط هایی سر جای خود محکم میشوند.
در صورتیکه این رباط ها آسیب ببینند، حین انقباض عضله تاندون سر جای خود نمانده و به طرفین حرکت میکند. به این وضعیت نیمه دررفتگی Subluxation میگویند.
علت اصلی نیمه دررفتگی تاندون پرونئال پیچ خوردگی مچ پا است. در حین پیچ خوردگی مچ پا معمولا پا به سمت داخل میچرخد و این چرخش شدید نه تنها موجب آسیب و احیانا پارگی رباط های اطراف مچ پا میشود موجب کشیده شدن تاندون پرونئال و آسیب رتیناکولوم مچ پا هم میشود.
با آسیب رتیناکولوم، تاندون از شیار خود بیرون میرود ولی البته مجددا به سر جای خود برمیگردد. در صورتیکه تاندون نتواند به سرجای اولیه برگردد به آن دررفتگی تاندون میگویند.
در حین پیچ خوردگی اولیه مچ پا ممکن است شدت آسیب رباط به حدی باشد که آسیب رتیناکولوم مورد توجه قرار نگیرد ولی بعد از مدتی که علائم پیچ خوردگی فروکش کرد علائم نیمه دررفتگی ظاهر میشود.
نیمه دررفتگی تاندون پرونئال نادر است و بیشتر در حین انجام ورزش هایی ایجاد میشود که در آنها پا بشدت به بالا و داخل منحرف میشود مانند اسکی، اسکیت روی یخ و فوتبال.
در حین بالا و به داخل رفتن شدید مچ پا عضلات پرونئال بشدت منقبض میشوند تا مانع از انحراف بیشتر پا شوند. این انقباض شدید موجب فشار تاندون های پرونئال به رتیناکولوم و در نتیجه پارگی آن میشوند. بدنبال پاره شدن رتیناکولوم تاندون از جای خود در میرود.
در بعضی افراد تغییراتی در مچ پا وجود دارد که فرد را مستعد به نیمه دررفتگی پرونئال میکند. گاهی اوقات عمق شیار استخوانی که تاندون پرونئال در پشت قوزک خارجی از درون آن عبور میکند کم است.
گاهی هم نوار بافتی رتیناکولوم شل است و این موجب میشود استعداد تاندون به جابجایی و خروج ار شیار بیشتر شود.
علائم نیمه دررفتگی تاندون پرونئال چیست
در این بیماری فرد احساس جابجا شدن تاندون را در اطراف قوزک خارجی میکند که همراه با احساس یک صدای تقه است. ممکن است حرکت تاندون بر روی قوزک خارجی مچ پا دیده شود.
ممکن است درد بر روی مسیر تاندون در پشت قوزک خارجی احساس شود و ممکن است فشار با انگشت به پشت قورک خارجی مچ پا موجب بروز درد شود. از دیگر علائم این بیماری تورم در پشت قوزک خارجی است.
پزشک در معاینه این بیماران مچ پا را در حالت خم به پایین نگه میدارد و از بیمار میخواهد تا پا را به بالا و بیرون بچرخاند. با این کار تاندون پرونئال از پشت قوزک خارجی به سمت جلو جابجا میشود.
گاهی اوقات پاره شدن رتیناکولوم مچ پا در این بیماران همراه است با کندگی تکه کوچکی استخوان از محل چسبیده شده آن به استخوان و در این موارد ممکن است رادیوگرافی ساده از مچ پا کندگی این تکه استخوانی را نشان دهد. در بعضی موارد ام آر آی به تشخیص بیماری کمک میکند.
درمان نیمه دررفتگی تاندون پرونئال
وقتی که بیماری بصورت حاد ایجاد شده است درمان آن بیحرکت کردن مچ پا با استفاده از یک گچ کوتاه پا به مدت ۶-۴ هفته است. این مدت بیحرکتی میتواند موجب بهبودی رتیناکولوم شود. در صورت مزمن شدن بیماری معمولا نیاز به اقدام جراحی وجود خواهد داشت.
چند نوع عمل جراحی برای درمان این بیماری بکار برده میشود.
معمول ترین آنها اتصال مجدد رتیناکولوم کنده شده از استخوان به سر جای اصلی خود است.
در نوع دیگری از جراحی پزشک معالج شیاری را که تاندون پرونئال در پشت قوزک خارجی از داخل آن عبور میکند گود تر و عمیق تر میکند.
در نوع سوم از عمل جراحی پزشک معالج قطعه ای از استخوان قورک خارجی را برش داده و آنرا طوری جابجا میکند که روی تاندون پرونئال را گرفته و آنرا حمایت کند. استخوان جابجا شده در موقعیت جدید با پیچ فیکس و بیحرکت میشود.