عفونت مفصل و درمان آن

عفونت مفصل به معنای التهاب مفصل به علت تهاجم میکروب ها است. آرتریت Arthritis به معنای التهاب مفصل است و آرتریت عفونی Septic arthritis یا آرتریت چرکی به معنای التهاب مفصل به علت عفونت یا به زبان دیگر به معنای عفونت مفصل است.

مشخصه عفونت مفصل درد شدید مفصل همراه با تب است. این بیماری نیاز به درمان اورژانس داشته و در صورت تاخیر در درمان میتواند عواقب وخیمی را بدنبال داشته باشد. عفونت چرکی مفصل در بچه ها شایعتر از بزرگسالان است.

راه های رسیدن میکروب به مفصل چیست

هر گاه میکروب ها بتوانند خود را به طریقی به مفصل رسانده و در آنجا تکثیر یابند میتوانند ایجاد عفونت مفصل کنند. راه های رسیدن میکروب ها به مفصل عبارتند از

عفونت مفصل در چه مفاصلی بیشتر دیده میشود

نیمی از موارد عفونت مفصل در زانو است و ۲۰ درصد عفونت های مفصلی در مفصل ران اتفاق میفتد. مفاصل شانه، آرنج، مچ دست و مچ پا هم میتوانند دچار عفونت شوند.

عفونت مفصل بر اثر چه میکروب هایی ایجاد میشود

شایعترین میکروب مولد آرتریت چرکی یا عفونت مفصل باکتری به نام استافیلوکک طلایی است. باکتری های استرپتوکک، مننگوکک، هموفیلوس آنفلوانزا و ای کولای هم میتوانند این عفونت ها را ایجاد کنند.

چگونه عفونت مفصل ایجاد میشود

همانطور که گفته شد در ایجاد عفونت مفصل، راه انتقال میکروب ها به مفصل بیشتر از راه جریان خون است. میکروب بعد از رسیدن به مفصل در بافت سینوویال آن که پرخون تر از مناطق دیگر است جاگیر شده و رشد و تکثیر پیدا میکند.

بدنبال آن گلبول های سفید بدن برای دفاع به آن نقطه میروند. باکتری ها و گلبول های سفید از خود مواد سمی ترشح میکنند تا یکدیگر را از پای درآورند ولی این مواد به فضای مفصل هم راه پیدا کرده و موجب تخریب غضروف مفصلی میشود. باکتری ها و گلبول های سفید و سلول های بافت های مرده مفصل ماده ای را ایجاد میکنند که به آن چرک میگویند.

این چرک در فضای مفصلی جمع شده و خواص آن را تغییر میدهد. در نتیجه، تغذیه غضروف که از راه مایع مفصلی است دچار اختلال میشود.

به علت تجمع مواد چرکی در درون فضای بسته مفصل فشار درون آن بالا رفته و این فشار بالا موجب بسته شدن عروق خونی مفصل میشود.

در مفصل ران با بسته شدن عروق خونی سر استخوان ران ممکن است این قسمت از استخوان دچار نکروز شده و بمیرد. در همین مفصل افزایش فشار داخلی مفصل میتواند موجب دررفتگی آن شود.

یکی از پاسخ های بدن به التهاب ناشی از عفونت مفصل ایجاد بافت تازه فیبرو است. این بافت قابلیت ارتجاعی خوبی ندارد. در عفونت چرکی مفصل و با تشکیل این بافت در کپسول مفصلی این کپسول هم قابلیت انعطاف خود را از دست میدهد که نتیجه آن خشکی مفصلی و کاهش دامنه حرکتی در آن است.

در صورتی که عفونت مفصل درمان نشود مواد چرکی کپسول مفصل را پاره کرده و از راه پوست خود را به فضای بیرون میرسانند. در این حالت عفونت سر باز کرده و ترشحات چرکی به بیرون میریزند.

گاهی هم عفونت به استخوان مجاور مفصل منتشر شده و موجب عفونت استخوان یا استئومیلیت در آن میشود.

عفونت مفصل در چه کسانی بیشتر ایجاد میشود

عفونت مفصل در هر کسی و با هر سنی امکانپذیر است ولی در افراد زیر احتمال بروز آن بیشتر است

علائم عفونت مفصل یا آرتریت چرکی چیست

شروع آرتریت عفونی معمولا سریع و ناگهانی است. مهمترین علائم عفونت مفصل عبارتند از

در نوزادان ممکن است علائم عمومی گفته شده وجود نداشته باشد.

با این حال در این گروه سنی علائم دیگری مشاهده میشود. بطور مثال بچه دچار بیقراری شده، سینه مادر را نمیگیرد و وزن وی اضافه نمیشود و یا حتی کاهش وزن پیدا میکند و سعی میکند اندام مبتلا را اصلا حرکت ندهد. در این بچه ها وقتی مفصل را حرکت میدهیم شدت گریه بچه بیشتر میشود.

تشخیص عفونت مفصل چگونه است

در بیماران مبتلا به عفونت چرکی مفصل بجر علائم بالینی علائم آزمایشگاهی وجود دارد که پزشک با استفاده از آنها میتواند تشخیص را تایید کند. بطور مثال در آزمایش خون این بیماران تست های ESR و CRP مثبت میشوند و در کشت خون این بیماران میکروب ایجاد کننده عفونت مفصلی رشد میکند.

تشخیص قطعی عفونت مفصل با کشیدن مایع مفصلی و بررسی آزمایشگاهی آن است. در مایع مفصلی که عفونت وجود داشته باشد گلبول های سفید بشدت افزایش پیدا کرده، پروتئین آن زیاد و قند آن کم میشود.

ممکن است بتوان باکتری های مولد عفونت را در مایع مفصلی بیمار در زیر میکروسکوپ دید.

با کشت مایع مفصلی باکتری ها رشد داده و نوع آنها را به درستی مشخص میکنند و سپس بر روی باکتری های رشد کرده آزمایش میکنند که آنها به چه آنتی بیوتیکی حساس و به کدام آنتی بیوتیک مقاوم هستند. پزشک معالج از این اطلاعات در انتخاب نوع آنتی بیوتیک مصرفی استفاده میکند.

در رادیولوژی مفصل این بیماران تورم کپسول مفصلی و گاهی کاهش تراکم استخوان های اطراف مفصل دیده میشود. در مراحل پیشرفته ممکن است در مفصل ران عفونی شده دررفتگی مفصل دیده شود.

درمان عفونت مفصل چیست

درمان عفونت مفصل یکی از اورژانس های ارتوپدی است. اساس درمان این بیماری استفاده از آنتی بیوتیک است. بیمار یه محض تشخیص در بیمارستان بستری شده و تحت درمان با آنتی بیوتیک تزریقی قرار میگیرد.

در ابتدا پزشک ممکن است از نوع میکروبی که علت عفونت مفصل است اطلاعی نداشته باشد و یا اگر هم نوع آنرا میداند به قطع نمیداند که آن میکروب به چه آنتی بیوتیکی حساسیت دارد.

بنابراین پزشک در ابتدا از یک یا دو آنتی بیوتیک که فکر میکند بیشترین تاثیر را بر باکتری مولد عفونت دارند استفاده میکند. این تصمیم گیری بر اساس سن بیمار است چون در هر سنی میکروب های خاصی شیوع بیشتری در ایجاد عفونت مفصل دارند.

مطالعات قبلی پزشکان نشان داده است که در هر سنی چه میکروبی شایعتر است و آن میکروب ها به چه آنتی بیوتیک هایی حساس ترند.

پس از چند روز که نتیجه کشت میکروبی مایع مفصلی مشخص شد پزشک با اطمینان خواهد دانست که عامل مولد عفونت چه میکروبی است. همچنین آزمایشگاه بر روی کشت میکروبی آزمایش هایی به عمل میاورد که به آن آنتی بیوگرام میگویند.

در این آزمایشات میکروب های کشت داده شده را در مجاورت آنتی بیوتیک های متفاوتی قرار میدهند تا ببینند میکروب مورد نظر به چه آنتی بیوتیک هایی حساس و به کدامیک مقاوم است.

درمان دارویی

پزشک معالج از اطلاعات کشت میکروبی استفاده میکند تا بهترین و موثرترین آنتی بیوتیک را برای ادامه درمان بیمار مبتلا به عفونت مفصل انتخاب کند. آنتی بیوتیک حتما باید بصورت تزریقی داده شود ولی پس از چند هفته میتوان از آنتی بیوتیک های خوراکی برای ادامه درمان استفاده کرد.

مدت درمان عفونت مفصل باید طولانی و در حد چند هفته باشد تا عفونت ریشه کن شود. پزشک معالج با درنظر گرفتن پاسخ درمانی بیمار و تغییراتی که در شدت علائم بالینی بیمار و آزمایشات خونی ایجاد میشود طول مدت درمان با آنتی بیوتیک را مشخص میکند.

عمل جراحی

پایه دوم درمان عفونت مفصل عمل جراحی است. چرک جمع شده در مفصل باید بصورت اورژانس از آن خارج شود. این کار در غالب اوقات بوسیله عمل جراحی انجام میشود. پوست و عضلات و کپسول مفصلی شکاف داده شده و مفصل باز میشود.

تمام چرک از درون مفصل خارج شده و داخل مفصل با مقادیر زیادی سرم شسته میشود. در پایان عمل لوله ای در درون مفصل گذاشته میشود که از آن خارج شده و در بیرون بدن به محفظه های پلاستیکی متصل میشود. این لوله تا چند روز در مفصل باقی مانده تا باقیمانده ترشحات عفونی از مفصل خارج شوند.

گاهی اوقات این عمل جراحی را میتوان در مفاصل سطحی مانند زانو با کمک آرتروسکوپ انجام داد ولی در مفاصل عمقی مانند شانه یا مفصل ران باید حتما از عمل جراحی استفاده کرد.

پایه سوم درمان عفونت مفصل بیحرکت کردن مفصل است. این بیحرکتی با استفاده از آتل یا کشش پوستی انجام میشود.

پس از فروکش کردن نسبی علائم بیمار حرکات مفصل شروع میشود تا دچار خشکی و محدودیت حرکت نشود.

عوارض آرتریت سپتیک یا عفونت مفصل چیست

مهمترین عوارض عفونت مفصل عبارتند از