استئوکندروم منفرد یا اگزوستوز منفرد
جنس این تومور از استخوان است که روی سطح آنرا یک لایه از غضروف پوشانده است. این تومور در واقع یک ناهنجاری رشد استخوانی است.
در این عارضه قسمتی از صفحه رشد استخوان طوری تغییر میابد که موجب رشد استخوان در روی سطح آن میشود. نتیجه، یک توده برجسته استخوانی در سطح آن است.
این توده ها در دوره بچگی و نوجوانی رشد میکند و با پایان یافتن بلوغ و توقف رشد بدن رشد آن هم متوقف میشود.
این عارضه شایعترین تومور خوش خیم استخوان است و حدود ۴۰ درصد کل تومورهای خوش خیم استخوانی را شامل میشود. این تومور در سنین ۳۰-۱۰ سالگی تشخیص داده میشود. تشکیل آن ربطی به ضربه نداشته و شیوع آن در زن و مرد یکسان است.
علائم اگزوستوز منفرد
شایعترین علامت اگزوستوز منفرد لمس یک توده در نزدیک مفصل است. معمولاً در نزدیکی مفاصل زانو و شانه. اگر بدنبال ضربه قسمتی از این توده شکسته شود ایجاد درد میکند.
اگر توده در نزدیکی مسیر یک تاندون باشد در حین فعالیت به علت سایش تاندون به توده استخوانی ممکن است درد ایجاد شود. اگر توده در نزدیکی مسیر عصب باشد ( مثلاً در پشت مفصل زانو) ممکن است روی آن فشار آورده و علائمی مثل خواب رفتگی اندام یا گزگز ایجاد کند.
اگر توده در نزدیکی مسیر عروق باشد ممکن است روی آن فشار آورده و علائمی مثل تغییر رنگ اندام یا از بین رفتن نبض اندام را ایجاد کند.
تشخیص این تومور معمولاً بوسیله رادیوگرافی ساده است. ممکن است از سی تی اسکن برای بررسی وسعت توده استفاده شود.
ام ار آی میتواند وضعیت غضروف روی توده را بررسی کند. اگر در یک فرد بالغ کلفتی این غضروف بیش از دو سانتیمتر باشد یا توده دردناک باشد باید غضروف از نظر بدخیمی بررسی شود.
درمان اگزوستوز منفرد
در اکثر اوقات نیاز به درمان خاصی ندارد ولی بیمار باید تحت نظر پزشک ارتوپد باقی بماند. اگر توده دردناک شود یا روی عروق یا اعصاب فشار وارد کند یا قطر لایه غضروفی روی آن زیاد شود باید با جراحی خارج شود.
بهتر است در صورت امکان جراحی به بعد از پایان رشد بدنی فرد موکول شود وگرنه احتمال رشد مجدد توده بعد از خارج کردن آن وجود دارد.
استئوکندروم یا اگزوستوز متعدد چیست
اگزوستوز یا استئوکندروم متعدد بصورت توده های متعدد استخوانی است که روی آنها را یک لایه غضروفی فرا گرفته است.
این بیماری در ۷۰ درصد از موارد بصورت خانوادگی به ارث میرسد. در مردان بیشتر بوده و معمولا در سه دهه اول زندگی کشف میشود. احتمال بدخیم شدن توده وجود دارد.
علائم اگزوستوز متعدد چیست
علائم اگزوستوز متعدد مثل اگزوستوز منفرد است با این تفاوت که در نقاط متعددی از بدن ایجاد میشود. در این بیماری متافیز استخوان ها پهن تر از معمول بوده و برجستگی های استخوانی که بر روی آنها کلاهکی غضروفی وجود دارد در متافیز استخوان های بلند بوجود میاید.
این برجستگی ها ممکن است پایه دار و یا بدون پایه باشند. برجستگی های استخوانی در اگزوستوز متعدد بیشتر در انتهای بالایی استخوان بازو، پایین استخوان رادیوس، انتهای پایینی استخوان ران و انتهای بالایی استخوان درشت نی وجود دارند.
در بیماران مبتلا به اگزوستوز متعدد ممکن است استخوان ساعد تغییر شکل دهد، قد کوتاه باشد یا تغییر شکل هایی در مفاصل زانو یا مچ پا بوجود آید.
در این بیماری رشد صفحات رشد استخوان ها ممکن است دچار ناهنجاری شود که موجب تغییر شکل مفصل و اندام میگردد.
گاهی اوقات در بیماران مبتلا به اگزوستوز متعدد برجستگی های استخوانی بر روی عروق و اعصاب اندام فشار وارد کرده و موجب بروز علائمی میشوند و در مواردی که توده به مفصل خیلی نزدیک است میتواند موجب محدودیت حرکتی در آن مفصل شود.
رشد برجستگی های استخوانی در اگزوستوز متعدد در نوجوانان شدت گرفته و با پایان بلوغ و اتمام رشد قد، رشد آنها هم متوقف میشود.
تشخیص این بیماری هم مانند اگزوستوز منفرد است.
درمان استئوکندروم متعدد
اگزوستوز متعدد در اغلب اوقات نیاز به درمان ندارد. اگر تغییر شکل اندام شدید باشد با عمل جراحی میتوان آنرا اصلاح کرد. در مواردی که برجستگی استخوانی دچار شکستگی شود و یا بر روی عروق و اعصاب مجاور فشار وارد کند و یا موجب محدودیت حرکتی در مفاصل شود نیاز به عمل جراحی وجود دارد.
در صورتیکه رشد این توده ها بعد از پایان بلوغ ادامه یابد یا در محل توده ها درد ایجاد شود یا قطر لایه غضروفی روی توده به بیش از دو سانتیمتر برسد پزشک ارتوپد این احتمال را در نظر میگیرد که ممکن است قسمتی از توده بدخیم شده باشد.
شایعترین بدخیمی که ممکن است از این توده نشات بگیرد کندروسارکوم است. اگر پزشک معالج شک به وجود بدخیمی کرد اقدام به عمل جراحی و خروج توده میکند.