اپی فیزیودز Epiphysiodesis نوعی عمل جراحی است که در کودکان انجام میشود و هدف از آن مساوی کردن دو اندامی است که با هم اختلاف طول دارند.
اختلاف طول دو اندام تحتانی در صورت شدید بودن در بچه ها میتواند موجب لنگش و همچنین تغییر شکل در لگن و ستون فقرات شود. از اپی فیزیودز برای تصحیح انحراف بعضی مفاصل بخصوص مفصل زانو هم استفاده میشود.
در دو انتهای استخوان های بلند بدن (مانند ران و ساق) صفحات غضروفی وجود دارند که به آنها صفحه رشد Growth plate یا صفحه اپی فیزی Epiphyseal plate میگویند. این صفحات مسئول رشد طولی استخوان بوده و در پایان بلوغ تبدیل به استخوان میشوند. بعد از این زمان دیگر امکانی برای بلندتر شدن طول استخوان نیست.
اختلاف در طول اندام های تحتانی در صورتی که کمتر از ۲ سانتیمتر باشد نیازی به اصلاح جراحی وجود نخواهد داشت. در بچه ها اختلاف بین ۵-۲ سانتیمتر را میتوان با انجام عمل جراحی اپی فیزیودز اصلاح کرد.
در این نوع از جراحی صفحه رشد انتهای پایینی استخوان ران که بلندتر از استخوان ران طرف مقابل است به نحوی تخریب میشود که بعد از جراحی دیگر نتواند طول استخوان را افزایش دهد.
نتیجه آن است که استخوان رانی که جراحی شده دیگر رشد نمیکند ولی استخوان ران طرف مقابل به رشد خود تا پایان دوران بلوغ ادامه میدهد. پس در پایان دوران بلوغ که رشد طولی استخوان ها متوقف میشوند باید دو استخوان ران طول یکسانی داشته باشند.
زمان بندی انجام این عمل بسیار مهم بوده و مهارت زیادی میخواهد. اگر عمل جراحی زودتر از موعد خود انجام شود.
طول استخوان ران عمل شده از استخوان طرف مقابل کوتاه تر شده و اختلاف طول اندام ها برعکس میشود و اگر جراحی دیرتر از موعد انجام شود اصلاح به اندازه کافی صورت نگرفته و اندام بلندتر باز هم تا حدودی بلند تر باقی میماند.
در مواردی که مفصل دچار انحراف باشد میتوان با تخریب صفحه رشد در یک طرف مفصل انحراف را تصحیح کرد.
بعد از انجام این عمل جراحی استخوان در طرفی که صفحه رشد سالم دارد رشد کرده و در طرف دیگر رشد نمیکند که نتیجه آن تغییر تدریجی امتداد استخوان در مفصل و در نتیجه تصحیح انحراف مفصل است. از این نوع اپی فیزیودر معمولا در مفصل زانو استفاده میشود.
برای انجام جراحی اپی فیزیودز برای تصحیح اختلاف طول اندام ها، دو شکاف در دو طرف زانو داده شده و صفحه رشد پایینی استخوان ران در طرف داخل و خارج تخریب میشود.
میتوان بجای تخریب صفحه رشد، بر روی آن یک پلاک گذاشت تا اجازه رشد را از آن بگیرد. این جراحی را میتوان بصورت باز و یا بسته (منظور با شکاف جراحی کوچکتر) انجام داد.
برای انجام عمل جراحی اپی فیزیودز به منظور تصحیح انحراف زانو، صفحه رشد فقط در یک طرف مفصل زانو (در صفحه رشد پایین استخوان ران، در صفحه رشد انتهای بالایی استخوان درشت نی و یا در هر دو) تخریب و بسته میشود.
بعد از جراحی، اندام تحتانی بیمار گچ گیری میشود. بیمار پس از ۱۲-۸ هفته میتواند بدون کمک گچ و عصا راه برود ولی برای یکسان شدن طول اندام ها باید تا پایان زمان بلوغ صبر کند.