تاندون یا زردپی چیست

به آن زردپی هم میگویند. تاندون مانند رباط (لیگامان) Ligament و فاسیا (فاشیا) Fascia از پروتئین خاصی به نام کلاژن ساخته شده است. با این حال کارکرد این سه بافت متفاوت است.

تاندون رابط بین عضله و استخوان است یعنی این دو بافت را به هم متصل میکند.

رباط یا لیگامان دو استخوان را که در دو طرف یک مفصل قرار گرفته اند را به هم متصل میکند.

فاشیا در بین دو عضله قرار گرفته است.

آناتومی تاندون یا زردپی

تاندون یا زردپی بافتی است که عضله را به استخوان متصل میکند. قسمت عمده این بافت از پروتئین خاصی به نام کلاژن Collagen درست شده است. این پروتئین رشته های ظریفی را به نام فیبریل Fibril میسازد.

فیبریل ها در کنار هم قرار گرفته و فیبر Fiber را میسارند. با کنار هم قرار گرفتن چند فیبر یک ساب فاسیکل Subfascicle درست میشود.

چند ساب فاسیکل یک فاسیکل Fascicle را درست کرده و چند فاسیکل یک دسته Bundle و چند دسته یک تاندون را درست میکنند.

بنابراین تاندون ها مانند کابل های تلفن هستند که در آنها واحد های اصلی رشته های ظریفی هستند که مرتبا با ایجاد دسته ها و چند بار تکرار این کار تاندون اصلی را میسازند.

کلاژن و مواد تشکیل دهنده تاندون به توسط سلول های آن ساخته میشوند. سلول های تاندون را تنوسیت Tenocyte میگویند. تاندون حاوی عروق خونی است و در اطراف آن اعصابی وجود دارد.

در اطراف تاندون ها یک لوله بافتی نازک وجود دارد که به آن غلاف تاندون Tendon sheath میگویند. تاندون به راحتی در درون این غلاف به جلو و عقب حرکت میکند.

در واقع غلاف، بین تاندون و بافت های اطراف آن قرار گرفته و موجب تسهیل حرکت تاندون در کنار بافت های اطراف میشود. سطح درونی این غلاف از سلول های خاصی به نام سلول های سینوویال پوشیده شده که مایعی به نام مایع سینوویال Synovial fluid را ترشح میکنند.

این مایع شبیه مایع مفصلی بوده و موجب لزج شدن دور تاندون و کاهش اصطکاک در اطراف آن میشود.

وظیفه اصلی تاندون انتقال نیروی عضله به استخوان و حرکت دادن آن است. تاندون بجز این وظیفه مانند یک فنر هم عمل میکند و در حین حرکت مفصل در بعضی لحظات نیرو را مانند فنر در خود ذخیره کرده و در لحظه دیگر آن نیرو را آزاد میکند. این پدیده بیشتر در تاندون آشیل دیده میشود.

تاندون یا زردپی چگونه بیمار میشود

مشکلات تاندون ها از بیماری های شایع سیستم حرکتی انسان است. این مشکلات بخصوص در کسانی که ورزش میکنند بیشتر دیده میشود.

حدود یک سوم کل آسیب های دونده ها و یا کسانی که تنیس بازی میکنند ناشی از مشکلات تاندون ها است.

به نظر میرسد علت اصلی مشکلات تاندون ها استفاده نامناسب از آنها باشد. کشش های مکرر و بیش از حد تحمل تاندون که در حین فعالیت های بدنی و ورزشی به آن وارد میشود مهمترین و شایعترین علت بیمار شدن تاندون است.

بدنبال فعالیت های یکنواخت و مکرر و زیاد و یا حرکات ورزشی که بدن برای آن آمادگی ندارد رشته های تشکیل دهنده تاندون بتدریج ساختار همگن و یکنواخت خود را از دست داده و بتدریج و طی چند هفته و چند ماه تاندون دچار التهاب میشود. این التهاب تاندون را تاندنیت Tendonitis میگویند.

عوامل دیگری میتوانند زمینه را مستعد وارد شدن استرس بیش از حد به تاندون کنند.

عدم انعطاف پذیری و یا ضعیف بودن قدرت عضلات از این دسته عوامل است. کفش هایی که فیت پا نیستند، ابزارهای کار که مناسب نمیباشند و یا تکنیک نامناسب در انجام کار یا فعالیت ورزشی همه و همه میتوانند احتمال وارد شدن کشش بیش از حد به تاندون و ایجاد تاندنیت را بیشتر کنند.

از علل دیگر بیمار شدن تاندون مسن شدن است. در سنین بالا رشته های تشکیل دهنده تاندون ها قوام و استحکام خود را از دست داده و ضعیف میشوند.

به این وضعیت خراب شدن یا دژنرسانس Degeneration تاندون میگویند. این وضعیت معمولا همراه با التهاب نبوده و به آن تاندینوز Tendinosis میگویند.

بعضی محققین علت تاندینوز را کاهش جریان خون تاندون میدانند. کمبود جریان خون و کاهش اکسیژن رسانی به سلول های زنده تاندون موجب خراب شدن رشته های کلاژن شده و جنس تاندون را خراب کرده، آنرا ضعیف میکند.

این وضعیت بیشتر در روتاتور کاف شانه، تاندون آشیل در مچ پا و در تاندون های آرنج دیده میشود.

گاهی اوقات بدنبال آسیب دیدن رشته های تشکیل دهنده تاندون کلسیم بر روی آن رسوب میکند.

در مواردی دیگر سلول های استئوبلاست به عللی که مشخص نیست در داخل تاندون ایجاد شده و بر اثر فعالیت آنها استخوان در داخل تاندون ساخته میشود. این وضعیت را استخوانسازی نابجا یا Heterotopic ossification میگویند.

تاندون ها معمولا توانایی بالایی در تحمل نیروهای کششی دارند با این حال وقتی شدت این نیروها زیاد است میتواند موجب پارگی تاندون شود. در مواردی هم ممکن است تاندون بدنبال تاندینوز ضعیف شود و این تاندون ضعیف شده با وارد شدن نیروی کششی نه چندان قوی هم پاره شود.

تاندنیت در چه تاندون هایی ایجاد میشود

مهمترین بیماری تاندون التهاب آن است که به تاندنیت معروف است. تاندنیت در بعضی مناطق بدن بیشتر دیده میشود. شایعترین تاندنیت های بدن عبارتند از

♦ تاندنیت تیبیال خلفی Posterior tibial Tendonitis : تاندنیت تیبیالیس خلفی در سنین بالا بیشتر دیده میشود. پاره شدن تاندون تیبیالیس خلفی بدنبال التهاب آن میتواند موجب بروز صافی کف پا شود

♦ تاندنیت پرونئال Proneal tendonitis : تاندنیت پرونئال به علت التهاب تاندون های پرونئال در سطح خارجی مچ پا ایجاد شده و میتواند موجب بروز درد و تورم در آن ناحیه شود.

♦ تاندنیت اکستانسورهای پا Foot Extensors Tendonitis : تاندنیت اکستانسورها در پا به علت التهای تاندون های اکستانسور انگشتان در پشت پا ایجاد شده و موجب درد و تورم در آن ناحیه میشود

♦ تاندنیت فلکسور های پا Foot Flexors Tendonitis : تاندنیت فلکسورهای پا به علت التهاب تاندون های خم کننده انگشتان پا ایجاد شده و موجب درد در کف پا میشود

♦ تاندنیت آشیل Achilles Tendonitis : تاندنیت آشیل در محل اتصال تاندون آشیل به استخوان پاشنه ایجاد میشود. تاندنیت آشیل موجب درد و تورم بر روی تاندون آشیل در پشت مچ پا میشود. این بیماری میتواند زمینه ساز پارگی تاندون آشیل شود

♦ تاندنیت پاتلار و کوادری سپس Patellar and Quadriceps Tendonitis : این تاندنیت بیشتر در کسانی که زیاد میدوند و یا میجهند دیده میشود. به این تاندنیت زانوی دوندگان Jumper’s knee هم میگویند. تاندنیت چهارسر موجب بروز درد و تورم در بالای کشکک و تاندنیت پاتلار موجب درد و تورم بر روی تاندون کشکک در زیر و جلوی زانو میشود

♦ بیماری دکرون DeQuervain’s Disease : بیماری دکرون بر اثر تاندنیت و یا تنوسینوویت تاندون های اکستانسور و ابدکتور شست دست ایجاد شده و موجب بروز درد در مچ دست میشود

♦ انگشت ماشه ای Trigger Finger : بیماری تریگر فینگر یا انگشت ماشه ای بر اثر تاندنیت و تنوسینوویت تاندون خم کننده انگشتان دست ایجاد میشود. این بیماری موجب گیر کردن حرکات انگشت میشود

♦ اپی کندیلیت خارجی Lateral Epicondylitis : به آن تنیس البو یا آرنج تنیس بازان هم میگویند و براثر تاندنیت اکستانسور های مچ دست و انگشتان در محل اتصال تاندون مشترک آنها به اپی کندیل خارجی ایجاد میشود

♦ اپی کندیلیت داخلی Medial Epicondylitis : به آن گلف البو یا آرنج گلف بازان هم میگویند و بر اثر تاندنیت در محل اتصال مشترک تاندون های فلکسور مچ دست و انگشتان به اپی کندیل خارجی آرنج ایجاد میشود

♦ تاندنیت دوسر بازو Bicipital tendinitis : تاندونیت دوسر بازو بر اثر التهاب تاندون عضله دوسر بازو ایجاد شده و موجب بروز درد در جلوی شانه میشود

♦ تاندنیت روتاتور کاف Rotator cuff Tendonitis : تاندنیت در محل روتاتور کاف بدنبال سندروم ایمپینجمنت و بدنبال آن التهاب در تاندون مشترک عضلات روتاتور کاف در ناحیه شانه ایجاد میشود.

 

علائم و درمان بیماری های تاندون (زردپی) چیست

مهمترین علامت تاندنیت و تاندینوز درد است. گاهی اوقات تاندون متورم میشود. این تورم گاهی به علت کلفت شدن خود تاندون و گاهی به علت کلفت شدن غلاف اطراف آن بوجود میاید.

درد های با منشا تاندون معمولا بعد از مدتی بیحرکتی مفصل و یا بعد از مدتی استراحت شدیدتر میشوند. بطور مثال در صبح بعد از برخاستن از خواب شدیدتر میگردد. شدت درد معمولا بعد از چند دقیقه حرکت دادن مفصل کاهش میابد.

گاهی اوقات التهاب تاندون موجب ایجاد صدا در محل آن میشود. این صداها معمولا در اطراف مفاصلی که تاندون روی آنها حرکت میکند حس شده یا شنیده میشود.

ممکن است تاندون بدنبال ضعیف شدن براثر وارد شدن یک کشش ناگهانی پاره شود. تاندون در این حال معمولا نیاز به عمل جراحی برای ترمیم دارد.

 درمان مشکلات تاندون چیست

درمان آسیب ها و مشکلات تاندون ها معمولا مشکل است. این مشکلات ممکن است حتی با درمان مناسب برای ماهها و یا سالها باقی بمانند. درمان در شرایط عادی معمولا ۹-۶ ماه طول میکشد و برحسب اینکه کدام تاندون دچار مشکل شده است متفاوت میباشد. مهمترین اصول درمان عبارتند از

♦ کم کردن فعالیت های بدنی که موجب شدیدتر شدن درد میشود. اگر اخیرا فعالیت بدنی یا ورزشی شروع شده و یا شدت، مدت و یا روش انجام آن تغییر کرده باید روش انجام آن به وضعیت قبل از شروع درد برگردد و یا حتی آرامتر و کمتر شود.

در بعضی موارد که درد شدید است ممکن است لازم شود برای مدتی کلیه فعالیت های ورزشی قطع شده و یا فعالیت های بدنی به حداقل برسد

 برحسب اینکه کدام تاندون از بدن دچار مشکل شده است استفاده از ارتوز های مناسب برای بیحرکت کردن و یا کم کردن حرکت مفصل نزدیک تاندون میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند

♦ انجام نرمش های کششی و تقویتی زیر نظر فیزیوتراپ ماهر میتواند با افزایش قابلیت انعطاف مفصل و بافت های نرم اطراف آن و با تقویت عضلات اطراف مفصل به بهبود اوضاع کمک کند

♦ گاهی اوقات استفاده از سرما و یا گرمای موضعی و یا روش هایی مانند اولتراسوند، شوک ویو تراپی و یا امواج الکتریک و الکترومغناطیسی توسط فیزیوتراپ به کاهش درد و التهاب کمک میکند

♦ استفاده مناسب از داروهای ضد التهاب مانند ناپروکسن، ایبوپروفن، دیکلوفناک و یا استفاده از استامینوفن میتواند به کاهش درد کمک کند

♦ در بعضی موارد پزشک معالج برای کاهش درد و یا علائم دیگر از تزریق کورتیکوستروئید در اطراف تاندون استفاده میکند. استفاده از این داروها ممکن است با عوارضی همراه باشد. پس حتما باید تحت نظر پزشک متخصص و با در نظر گرفتن وضعیت بیمار استفاده گردد

♦ در مواردی که علائم بیمار به هیچیک از اقدامات ذکر شده پاسخ ندهد ممکن است عمل جراحی بتواند به بیمار کمک کند. عمل جراحی برحسب محل تاندون متفاوت است.