شکستگی های کف پا کدامند و چگونه درمان میشوند

استخوان های کف و پنجه پا در راه رفتن نقش مهمی را ایفا میکنند. تقریبا یک چهارم کل استخوان های بدن انسان در این قسمت ها هستند.

شکستگی استخوان های کف پا Metatarsals و انگشتان پا Phalanges گرچه دردناکند ولی بندرت ناتوانی عمده ای برای فرد ایجاد میکنند. این شکستگی ها در اغلب اوقات بدون نیاز به عمل جراحی بهبود میابند.

آناتومی کاربردی کف پا

جلوترین استخوان های پا آنهایی هستند که در انگشتان پا قرار دارند. هر انگشت پا سه استخوان دارد که به آنها Phalanx میگویند، بجز انگشت شست که از دو Phalanx تشکیل شده است.

در پشت سر این استخوان ها، استخوان های دیگری وجود دارند که کف پا را تشکیل میدهند. این استخوان ها را Metatars میگویند. برای هر انگشت در کف پا یک متاتارس وجود دارد. متاتارس ها کلفت تر و بلندتر از فالانکس ها هستند.

آسیب شناسی

وقتی این نیروها از حد تحمل استخوان بیشتر باشند شکستگی ایجاد میشود. در بین متاتارس ها پنجمین آنها بیش از بقیه دچار شکستگی میشود و بعد از آن شکستگی در متاتارس های اول و دوم شایعتر از سوم و چهارم است.

بسیاری از شکستگی های متاتارس همراه با شکستگی ها یا پیچ خوردگی های مچ پا یا اندام تحتانی همراهند. شکستگی های متاتارس از لحاظ محل، شدت و بسیاری مشخصه های دیگر با یکدیگر متفاوتند.

مکانیسم شکستگی های کف پا

یکی از انواع شکستگی های کف پا شکستگی های استرسی در متاتارس ها است. این شکستگی ها خود را بصورت ترک های ریزی در سطح استخوان نشان میدهند و معمولاً به علت افزایش ناگهانی شدت یا مدت راه رفتن و دویدن بخصوص حین تمرینات سخت ورزشی و نظامی ایجاد میشوند.

روش ها نامناسب تمرین یا تغییر سطح زمینی که ورزش در آن انجام میشود هم ممکن است از دیگر عوامل ایجاد این شکستگی باشند.

گاهی اوقات خط شکستگی کف پا بصورت کامل است و استخوان به دو قسمت تبدیل میشود. این قطعات ممکن است نسبت به یکدیگر بدون جابجایی بوده یا جابجا شوند. این شکستگی ها معمولاً بدنبال افتادن اجسام سنگین روی پا یا به دنبال پیچ خوردن کف پا بوجود میایند.

گاهی اوقات بدنبال پیچ خوردن مچ و کف پا تاندونی که به قسمت پشتی متاتارس پنجم ( خارجی ترین متاتارس) متصل است تحت کشش ناگهانی قرار گرفته و موجب میشود تکه بزرگی از استخوان که به این تاندون متصل است از بقیه تنه متاتارس کنده و جدا شود.

یکی از موقعیت هایی که میتواند موجب شکستگی متاتارس شود پیچش شدید مچ پا به داخل و در وضعیتی است که نیروهای وزن به پنج پا وارد میشوند.

علت دیگر فرود نامناسب بخصوص روی یک سطح ناهموار است یعنی وقتی که فرد بعد از پریدن در حال فرود آمدن روی زمین است. ضربه مستقیم مثل افتادن یک شی سنگین هم میتواند موجب شکسته شدن متاتارس شود.

در ورزش های مانند دویدن، پریدن بخصوص آنهایی که جهت حرکت مرتبا عوض میشود مانند فوتبال، بسکتبال و والیبال احتمال شکسته شدن متاتارس بالا است.

علائم شکستگی های کف پا

درد، تورم و خونمردگی از مهم ترین علائم شکستگی های کف پا هستند. بدنبال شکستگی راه رفتن بسیار دردناک میشود.  مهمترین علائم شکستگی کف پا عبارتند از:

• احساس درد شدید و ناگهانی در موقع ضربه اولیه

• گاهی اوقات بیمار صدای شکسته شدن استخوان را احساس میکند

• لنگش یا ناتوانی در راه رفتن به علت درد شدید

• تورم، خونمردگی در محل شکستگی

• فشار دادن محل شکسته شده با دست شدت درد را افزایش میدهد

• تغییر شکل محل شکسته شده

تشخیص این شکستگی ها معمولا بوسیله رادیوگرافی از کف پا و دیدن استخوان شکسته شده در عکس مربوطه است.

اقدامات اولیه بعد از شکستگی های کف پا

 درمان شكستگی استخوان های كف پا توسط پزشك

پزشك معالج برای درمان قطعی بیمار اقداماتی را انجام میدهد كه بطور خلاصه عبارتند از

♦ در شكستگی های بدون جابجایی درمان میتوان بصورت گچ گیری كف و مچ پا و ساق باشد و یا ممكن است پزشك معالج از آتل یا اسپلینت برای درمان استفاده كند.

♦ در شكستگی های جابجا شده پزشك معالج بعد از بیحسی یا بیهوش كردن بیمار ابتدا اقدام به جااندازی بسته شكستگی میكند.

اگر جااندازی موفقیت آمیز باشد مرحله بعدی درمان استفاده از گچ گیری برای ممانعت از جابجایی مجدد است. پس از آن پای بیمار حدود 6-4 هفته در گچ باقی میماند تا شكستگی متاتارس جوش بخورد.

♦ اگر پزشك معالج نتواند با جااندازی بسته قطعات شكسته شده را در وضعیت مناسبی قرار دهد ممكن است نیاز به جااندازی باز یعنی عمل جراحی وجود داشته باشد.

در این موارد به توسط عمل جراحی پوست شكافته شده و قطعات شكسته شده در زیر دید مستقیم جراح در موقعیت مناسب در كنار یكدیگر قرار میگیرند و سپس برای ممانعت از جابجایی مجدد از وسایلی مانند پین، پیچ، وایر یا پلاك استفاده میشود. بعد از جراحی معمولا برای محافظت بیشتر پا از یك آتل یا اسپلینت استفاده میشود.

♦ در مدتی كه شكستگی هنوز جوش نخورده بیمار باید از وزن گذاشتن روی پا اجتناب كند تا قطعات شكسته شده متاتارس حركت نكرده و فرصت داشته باشند تا به یكدیگر جوش بخورند.

در این مدت بیمار معمولا برای راه رفتن از دو عصای زیر بغل استفاده میكند. بعد از جوش خوردن شكستگی بیمار میتواند بتدرج در عرض چند هفته به فعالیت های قبلی برگردد.

بازگشت به فعالیت های ورزشی مستلزم بازپروری بیشتر و انجام تمریناتی برای افزایش دامنه حركات به مفاصل كف و مچ پا و تقویت عضلات ناحیه میباشد.

♦ در صورتیكه شكستگی باز باشد بیمار باید هر چه زودتر مورد عمل جراحی قرار گیرد.