تاندنیت کشکک به معنای التهاب تاندون کشکک است. منظور همان تاندونی است که کشکک را به استخوان ساق متصل میکند.
التهاب تاندون کشکک یکی از علل شایع درد در جلوی زانو و بخصوص در کسانی است که زیاد میدوند و در ورزشکارانی است که ورزش های جهشی و پرشی را زیاد انجام میدهند.
آسیب شناسی التهاب تاندون کشکک
تاندون کشکک Patellar tendon یک بافت همبندی بسیار سفت و محکم و به شکل طناب کوتاهی است که از لبه پایینی استخوان کشکک به برجستگی که در بالا و جلوی استخوان درشت نی قرار دارد و به آن توبرکل تیبیا Tibial tubercle میگویند متصل میشود.
وظیفه این تاندون انتقال نیروی کششی است که از طرف تاندون عضله چهارسر ران به استخوان کشکک وارد میشود. با انتقال این نیرو به استخوان درشت نی، زانو به حالت صاف و مستقیم درمیاید.
این تاندون در حین دویدن و پرش نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل زانو ایفا میکند. تنظیم دقیق کشش این تاندون موجب میشود تا در هنگام پرش به بالا زانو با نیروی کافی مستقیم و باز شود و همچنین در هنگام بازگشت به زمین این تاندون باید تحت کشش متعادلی قرار بگیرد تا زانو ضربه ناشی از فرود به زمین را در خود مستهلک کند.
در ورزش هایی که در آنها مرتبا جهت ورزشکار عوض میشود و با ورزشکار میجهد، میپرد، میدود و ناگهان می ایستد و یا در فردی که زیاد دو زانو مینشیند، این تاندون تحت کشش های طاقت فرسایی قرار میگیرد و این کشش ها در صورتیکه بصورت مکرر و مداوم به تاندون وارد شوند در دراز مدت میتوانند موجب بروز پارگی های میکروسکوپی و بدنبال آن بروز التهاب در تاندون شود.
التهاب تاندون را تاندنیت هم میگویند و به التهاب تاندون کشکک یا تاندنیت کشکک به خاطر اینکه بیشتر در کسانی دیده میشود که حرکات جهشی انجام میدهند، بیماری زانوی جهندگان Jumper’s knee میگویند.
این بیماری بیشتر در ورزشکاران فوتبال، والیبال و بسکتبال دیده میشود. در یک بازیکن فوتبال هنگاه ضربه به توپ نیرویی برابر با هفت برابر وزن به زانو وارد میشود و در یک بازیکن بسکتبال هنگام برگشتن به زمین بعد از یک پرش حدو ۱۱-۹ برابر وزن نیرو به زانو وارد میشود و این نیروها میتواند موجب آسیب تاندون کشکک شود.
زانوی جهندگان در بچه ها
در بچه هایی که به علت شرکت در ورزش های خاصی زیاد جهش میکنند یا دو زانو میشوند احتمال ایجاد التهاب تاندون کشکک زیاد است. این بیماری همچنین در بچه هایی که دچار زانوی ضربدری هستند و یا در کسانی که کف پای صاف دارند بیشتر دیده میشود.
بعضی بچه ها زانوی ضربدری دارند به این صورت که موقع ایستادن کف پاهایشان کاملا جفت نمیشود و قبل از اینکه مچ دو پا در کنار هم قرار گیرند زانوهای آنها به هم میرسند.
این وضعیت موجب میشود ران در امتداد ساق نبوده و در نتیجه امتداد تاندون عضله چهارسر و تاندون کشکک با استخوان ساق تغییر کند. این تغییر موجب افزایش کشش بر روی تاندون کشکک شده که نتیجه آن التهاب تاندون کشکک است.
در کسانی که استخوان کشکک آنها بالاتر از حد معمول است (باتلا بایا) هم احتمال تاندنیت کشکک بیشتر است.
گاهی اوقات در سنین بلوغ به علت رشد سریع استخوان ها، استخوان ساق و ران بسرعت بلند میشود ولی تاندون کشکک نمیتواند با همان سرعت رشد کند.
نتیجه آن کوتاه ماندن تاندون کشکک در مقایسه با استخوان ساق و ران است و این موجب افزایش کشش بر روی تاندون و در نتیجه التهاب تاندون میشود. همچنین رشد انتهای پایینی استخوان کشکک دچار اختلال میگردد.
به این وضعیت، اختلال سیندینگ لارسن جانسون Sinding-Larsen_Johansson disorder میگویند. این بیماری جزو دسته بزرگتری از بیماری ها به نام استئوکندروز Osteochondrosis است که در آنها صفحه رشد استخوان دچار اختلالاتی میشود.
علائم التهاب تاندون کشکک چیست
مهمترین علائم این بیماری عبارتند از:
درد در قسمت جلوی زانو: اصلی‌ترین و شایع‌ترین علامت تاندونیت کشکک، درد در جلوی زانو است که معمولاً در زیر کشکک یا در امتداد تاندون احساس میشود. این درد ممکن است در ابتدا خفیف باشد و تنها پس از فعالیت‌های شدید مانند دویدن یا پرش ظاهر شود، اما با گذر زمان و پیشرفت التهاب، حتی در فعالیت‌های روزمره مانند بالا و پایین رفتن از پله‌ها، نشستن و برخاستن نیز احساس میشود.
دیگر خصوصیات درد عبارتند از:
- شدت درد با فشار دادن محل بیشتر میشود.
- درد بعد از ورزش افزایش میابد
- درد در زمان انقباض عضله چهارسر بیشتر میشود
- افزایش درد در هنگام زانو زدن یا چمباتمه زدن
- افزایش درد در هنگام فعالیت عضله چهارسر مانند بالا رفتن از پله، دویدن، جهیدن
- در لمس به نظر میرسد تاندون زانو کلفت تر شده است
تورم و حساسیت در محل تاندون: در برخی موارد، ممکن است تورم در اطراف تاندون کشکک مشاهده شود. لمس ناحیه متورم میتواند همراه با درد و ناراحتی باشد. این تورم نشان‌دهنده التهاب بافت‌های اطراف تاندون است.
خشکی و سفتی زانو: افراد مبتلا به التهاب تاندون کشکک ممکن است خشکی و سفتی در ناحیه زانو، به‌ویژه پس از یک دوره عدم فعالیت طولانی (مانند پس از بیدار شدن از خواب یا نشستن طولانی‌مدت) تجربه کنند. این سفتی معمولاً با حرکت و فعالیت کاهش می‌یابد.
ضعف عضلات چهارسر ران: با پیشرفت التهاب و آسیب به تاندون کشکک، عضلات چهارسر ران ممکن است ضعیف‌تر شوند. این ضعف میتواند باعث کاهش کارایی حرکات زانو و حتی ناپایداری زانو شود.
افزایش درد با فعالیت: درد ناشی از تاندنیت کشکک معمولاً با فعالیت‌های بدنی، به‌ویژه فعالیت‌هایی که فشار زیادی به زانو وارد میکنند (مانند پرش، دویدن، و بلند کردن وزنه)، افزایش می‌یابد. در موارد شدید، ممکن است درد حتی در حالت استراحت نیز وجود داشته باشد.
عوامل تشدیدکننده: علت اصلی التهاب تاندون کشکک، فشار بیش‌ازحد به این تاندون است. فعالیت‌های مکرر مانند دویدن، پرش و خم شدن مکرر زانو باعث آسیب به تاندون و در نتیجه التهاب آن میشود.
همچنین، عوامل دیگری مانند ضعف عضلات چهارسر، استفاده از کفش‌های نامناسب، یا عدم گرم‌کردن صحیح قبل از فعالیت ورزشی نیز میتوانند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهند.
در التهاب تاندون کشکک درد درست در زیر استخوان کشکک است در حالیکه در بیماری ازگود اشلاتر درد در محل اتصال تاندون کشکک به توبروزیته یا برجستگی تیبیا است
تشخیص التهاب تاندون کشکک چگونه است
تشخیص التهاب تاندون کشکک (تاندونیت کشکک) یک فرآیند چندمرحله‌ای است که شامل ارزیابی بالینی و گاهی استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری میشود. هدف از تشخیص، شناسایی دقیق آسیب به تاندون و تعیین میزان التهاب برای ارائه یک برنامه درمانی مناسب است.
پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی میکند. بیمارانی که از درد زانو در قسمت جلوی زانو و زیر کشکک شکایت دارند، به‌ویژه افرادی که به‌طور منظم فعالیت‌های فیزیکی شامل پرش، دویدن یا وزنه‌برداری انجام میدهند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به التهاب تاندون کشکک قرار دارند.
پزشک همچنین سوالاتی درباره مدت زمان درد، شدت آن و اینکه آیا درد با فعالیت‌های خاصی مانند بالا رفتن از پله یا نشستن طولانی‌مدت تشدید میشود، مطرح میکند.
در مرحله بعد، پزشک زانوی بیمار را معاینه میکند. این معاینه شامل لمس ناحیه تاندون کشکک برای بررسی حساسیت به لمس و درد است. معمولاً درد و حساسیت در ناحیه زیر کشکک و روی تاندون مشاهده میشود. پزشک ممکن است زانو را در حالت‌های مختلف خم و راست کند تا ببیند آیا درد با حرکات خاصی افزایش می‌یابد یا خیر.
پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که حرکات خاصی مانند پرش، اسکات یا خم کردن زانو را انجام دهد تا میزان درد و ضعف عضلات را بررسی کند. این تست‌ها میتوانند نشان‌دهنده شدت التهاب و میزان آسیب به تاندون باشند.
در برخی موارد، پزشک برای تأیید تشخیص یا ارزیابی میزان آسیب، از تصویربرداری استفاده میکند. اولتراسوند (سونوگرافی) میتواند التهاب و تغییرات ساختاری تاندون را نشان دهد. ام آر آی نیز ممکن است برای مشاهده دقیق‌تر آسیب به بافت‌های نرم و ارزیابی شدت التهاب به کار رود.
درمان تاندنیت کشکک
درمان التهاب تاندون کشکک یا تاندنیت کشکک به منظور کاهش درد، بهبود عملکرد زانو و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر صورت میگیرد.
انتخاب روش درمان به شدت التهاب و میزان آسیب بستگی دارد و از روش‌های غیرجراحی تا جراحی متغیر است. درمان‌های اولیه معمولاً غیرتهاجمی هستند و شامل استراحت، استفاده از داروهای ضدالتهابی و فیزیوتراپی میشوند.
استراحت و تغییر در فعالیت‌های روزمره
یکی از اصول اولیه درمان تاندونیت کشکک، کاهش یا توقف فعالیت‌هایی است که به زانو فشار وارد میکنند، مانند دویدن، پرش یا اسکات.
استراحت به تاندون اجازه می‌دهد تا بهبود یابد و از بدتر شدن آسیب جلوگیری میکند. در برخی موارد، استفاده از بریس یا بند زانو برای کاهش فشار بر تاندون توصیه میشود.
استفاده از یخ و گرما
استفاده از یخ در ناحیه آسیب‌دیده، به‌ویژه در روزهای اولیه آسیب، میتواند التهاب و درد ناشی از التهاب تاندون کشکک را کاهش دهد.
معمولاً توصیه میشود هر 2 تا 3 ساعت به مدت 15 تا 20 دقیقه از یخ استفاده شود. پس از کاهش التهاب حاد، ممکن است استفاده از گرما به بهبود جریان خون و تسریع روند بهبود کمک کند.
داروهای ضدالتهابی
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن میتوانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند. این داروها معمولاً به‌طور موقت استفاده میشوند تا علائم کنترل شود.
در موارد شدیدتر، ممکن است تزریق کورتیکواستروئید یا پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) در ناحیه تاندون به‌منظور کاهش التهاب و تحریک بهبود بافت انجام شود.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش‌های درمان تاندنیت کشکک است. تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات چهارسر ران و همسترینگ کمک میکنند تا فشار روی تاندون کاهش یابد.
فیزیوتراپیست معمولاً برنامه‌ای شامل تمرینات کششی برای بهبود انعطاف‌پذیری و تمرینات تقویتی برای تقویت عضلات مرتبط ارائه می‌دهد. برخی از این تمرینات عبارت‌اند از:
- تمرینات کششی عضلات چهارسر و همسترینگ: این تمرینات کمک میکنند تا عضلات مربوطه انعطاف‌پذیری بیشتری پیدا کرده و فشار کمتری به تاندون وارد شود.
- تمرینات قدرتی ایزومتریک و اکسنتریک: این تمرینات به تقویت تاندون و عضلات اطراف آن کمک میکنند و میتوانند به تدریج تاندون را برای تحمل فشارهای بیشتر آماده کنند.
ماساژ و درمان‌های دستی
درمان‌های دستی مانند ماساژ عمیق بافت و تکنیک‌های مایوفاشیال (کار روی فاسیای عضلات) نیز میتوانند به بهبود جریان خون، کاهش تنش عضلانی و تحریک فرایند ترمیم تاندون و بهبود التهاب تاندون کشکک کمک کنند.
استفاده از اولتراسوند یا لیزر تراپی هم میتواند مفید باشد.
تزریقات درمانی
در مواردی که التهاب شدیدتر است و به درمان‌های غیرتهاجمی پاسخ نمی‌دهد، ممکن است پزشک تزریق کورتیکواستروئید در ناحیه تاندون را پیشنهاد کند.
این تزریقات میتوانند التهاب را به سرعت کاهش دهند، اما استفاده مکرر از آنها میتواند خطرات جانبی مانند ضعیف شدن تاندون داشته باشد. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یک روش جدیدتر است که شامل تزریق پلاسمای خونی خود بیمار در ناحیه آسیب‌دیده برای تحریک فرایند بهبود است.
درمان‌های جراحی
اگر درمان‌های غیرجراحی نتوانند درد و علائم التهاب تاندون کشکک را کنترل کنند و آسیب تاندون شدید باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم تاندون باشد.
جراحی ممکن است بصورت خارج کردن بافت های آسیب دیده تاندون و یا ایجاد شکاف هایی در کنار تاندون برای کم کردن کشش روی آن باشد. با این حال تاثیر عمل جراحی همیشه بهتر از روش های غیر جراحی نیست و اغلب به‌عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته میشود.
بازگشت تدریجی به فعالیت
پس از بهبود علائم، بازگشت به فعالیت‌های ورزشی باید به‌تدریج و تحت نظارت فیزیوتراپیست انجام شود. افزایش ناگهانی شدت فعالیت میتواند منجر به عود التهاب شود.
در نهایت، رعایت برنامه درمانی، تقویت عضلات و مدیریت صحیح فشارهای وارد بر زانو، از عود مجدد التهاب جلوگیری میکند.
چه نرمش هایی برای درمان زانوی جهندگان مفیدند
نرمش های طبی نقش بسیار مهمی در درمان التهاب تاندون کشکک دارند. این نرمش ها در زیر به تفصیل توضیح داده میشوند.
چهار نرمش اول را میتوان از روز اول شروع کرد ولی نرمش های بعد باید موقعی انجام شوند که درد زانو کمتر شده باشد.
کشش همسترینگ در حالت ایستاده
بایستید و پاشنه پای خود را بر روی یک چهارپایه که حدود ۴۰ سانتیمتر ارتفاع دارد بگذارید. زانو را صاف و مستقیم نگه داشته و از ناحیه لگن خود را کم کم به سمت جلو خم کنید تا جاییکه در عضلات پشت ران خود احساس کشش ملایمی بکنید. کشش را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کنید. حرکت را سه بار تکرار کنید.
کشش کوادری سپس
کنار یک دیوار ایستاده و به اندازه یک دست باز شده از آن فاصله بگیرید بطوریکه اندام آسیب دیده از دیوار دورتر باشد. مستقیم ایستاده و دستی را که به دیوار نزدیک تر است را به دیوار تکیه دهید تا تعادل شما حفظ شود.
سپس با دست دیگر مچ پای آسیب دیده را گرفته و آنرا به طرف باسن خود به عقب بکشید. کمر خود را خم نکنید. زانوان خود را نزدیک به هم نگه دارید. کشش را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کنید. حرکت را سه بار تکرار کنید.
ساق به بالا در حالا درازکش به پهلو
بر روی شانه طرف سالم خود بر روی زمین دراز بکشید. پای طرف آسیب دیده را که اکنون بالاتر قرار گرفته است حدود یک وجب از پای دیگر بالاتر ببرید. زانو را در حین این نرمش مستقیم نگه دارید. سپس به آرامی پا را به وضعی اول بازگردانید. این حرکت را در سه ست ده تایی انجام دهید.
ساق به بالا در حالت درازکش به پشت
به پشت روی زمین دراز بکشید و بدن خود را مستقیم نگه دارید. زانوی طرف سالم را خم کرده و کف پا را روی زمین قرار دهید. . پای طرف آسیب دیده را حدود یک وجب از زمین بالاتر ببرید. زانو را در حین این نرمش مستقیم نگه دارید. سپس به آرامی پا را به وضعی اول بازگردانید. این حرکت را در سه ست ده تایی انجام دهید.
یک پله به بالا
مستقیم ایستاده و در زیر پای آسیب دیده یک بلوک یا کتاب به ارتفاع ده سانتیمتر قرار دهید. سپس روی پای آسیب دیده کاملا بلند شوید بطوریکه پای سالم از زمین بلند شود. به آرامی به حالت اول برگردید. این نرمش را در سه ست ده تایی انجام دهید.
پشت به دیوار روی یک توپ
پشت و شانه های خود را در حالت کاملا صاف و ایستاده به یک دیوار تکیه دهید. سپس پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کرده و حدود تیم متر از دیوار دور کنید. یک توپ فوتبال را بین کمر خود و دیوار قرار دهید.
سپس به آرامی زانوان خود را خم کنید تا حدود ۴۵ درجه خم شوند. در این حال نیازی نیست تا ران های شما موازی با سطح زمین شوند. این حالت را برای ده ثانیه حفظ کرده و سپس به اهستگی به وضعیت اول برگردید. این حرکت را در سه ست ده تایی انجام دهید.
پایداری زانو
یک باند لاستیکی یا کش را به دور مچ پای سالم (دقت کنید – سالم) بیندازید و طرف دیگر آنرا گره بزرگی زده و به یک دست ثابت کنید. سپس
- رو به در و روی پای بدون کش بایستید و زانو را کمی خم کنید. در این حال کل پای کش دار را در حالیکه زانویش را کاملا در حالت مستقیم نگه داشته اید به عقب ببرید. این نرمش را در سه ست ده تایی انجام دهید
- ۹۰ درجه بچرخید بطوریکه پای بدون کش به در نزدیک تر باشد. سپس پای با کش را از بدن دور کنید. این نرمش را در سه ست ده تایی انجام دهید
- مجددا ۹۰ درجه چرخیده بطوریکه پشت به در باشید. پای کش دار را به سمت جلو ببرید. این نرمش را در سه ست ده تایی انجام دهید
- مجدداد ۹۰ درجه چرخیده تا پای با کش به در نزدیک باشد. سپس پای کش دار را از جلوی بدن خود عبور دهید. این نرمش را در سه ست ده تایی انجام دهید
باز کردن زانو بر علیه مقاومت
دو سر یک کش را گره بزنید تا یک حلقه درست شود. گره را در یک در ثابت کنید. به داخل حلقه بروید بطوریکه حلقه کش پشت ساق طرف آسیب دیده قرار گیرد. پای طرف سالم را از زمین بلند کنید.
اگر نیاز دارید یک صندلی را بگیرید تا تعادل شما حفظ شود. زانویی را که پشت آن کش است را ۴۵ درجه خم کنید. در این حال کش باید تحت کشش خیلی کمی باشد. به آرامی زانوی خود را صاف کنید. این نرمش را در سه ست ده تایی انجام دهید.
پایین آمدن
روی یک سطح شیب دار به طرف پایین بایستید. پای سالم را از زمین بلند کرده و روی پای آسیب دیده بایستید و کم کم زانوی آسیب دیده را ۴۰ درجه خم کنید. سپس از پای سالم کمک بگیرید تا به حالت مستقیم برگردید. این نرمش را در سه ست ده تایی انجام دهید.
