آناتومی جامع بازو. استخوان، عضلات و رادیولوژی

بازو محل اتصال شانه به ساعد است. این حرکات بازو بر روی مفصل شانه است که میتواند دست یعنی مهمترین اندام حرکتی بدن انسان را در هر موقعیتی قرار دهد.

در این مقاله جامع در مورد تمامی قسمت های بازو از استخوان گرفته تا عضلات و عروق و اعصاب صحبت میشود و در انتهای در مورد رادیوگرافی بازو مطالبی را یاد میگیرید.

آناتومی استخوان بازو

استخوان بازو Humerus bone یک استخوان بلند است که در ناحیه شانه با استخوان کتف یا اسکاپولا Scapula و در آرنج با استخوان های ساعد یعنی زند بالایی (رادیوس) Radius و زند زیرین ( اولنا) Ulna مفصل میشود. این استخوان بزرگترین استخوان اندام فوقانی است و در وسط عضلات بازو قرار گرفته است

قسمت بالایی استخوان بازو به شکل یک برجستگی کروی است که به آن سر استخوان بازو Humeral head میگویند. در کنار سر استخوان بازو دو برجستگی به نام های توبروزیته بزرگ Greater tuberosity و توبروزیته کوچک Lesser tuberosity وجود دارد.

توبروزیته یا توبرکل بزرگ در قسمت خارجی محل اتصال سر به تنه بوده و توبروزیته یا توبرکل کوچک در جلو یا قدام محل اتصال سر به تنه است.

بین توبروزیته کوچک و بزرگ یک شیار به نام شیار یا ناودان بی سیپیتال Bicipital groove وجود دارد. روی این شیار یک بافت لیفی مهم قرار دارد که به آن لیگامان عرضی بازو Transverse humeral ligament میگویند. به این صورت ناودان و لیگامان یک تونل میسازند که سر بلند تاندون عضله دوسر از درون آن عبور میکند.

سر استخوان بازو حدودا یک سوم سطح یک کره کامل است و به توسط غضروف مفصلی پوشیده شده است. سر استخوان بازو با حفره گلنویید Glenoid fossa استخوان کتف یا اسکاپولا مفصل میشود.

جایی که سر استخوان بازو به تنه آن میچسبد را گردن استخوان بازو Humeral neck میگویند. قسمت وسط استخوان بازو را تنه Humeral shaft آن میگویند. تنه استخوان بازو در قسمت های بالایی شکل استوانه ای دارد ولی در قسمت پای پایین پهن میشود.

در وسط تنه استخوان بازو، استخوان کمی برجسته میشود. این برجستگی که در سطح خارجی و قدامی استخوان است را توبروزیته دلتویید Deltoid tuberosity میگویند و محل اتصال عضله دلتویید به استخوان بازو است.

شکل استوانه ای استخوان بازو که در قسمت های وسط سطح مقطع دایره ای دارد در قسمت های پایینی سطح مقطع مثلثی پیدا کرده و در قسمت های پایینتر تقریبا تخت و مسطح میشود.

در پایینتر از این قسمت تخت استخوان برجسته شده و شکل فضایی خاصی پیدا میکند. قسمت خارجی این برجستگی را کندیل خارجی Lateral condyle و قسمت داخلی آن را کندیل داخلی Medial condyle میگویند.

چسبیده به قسمت داخلی کندیل داخلی یک برجستگی وجود دارد که به آن اپی کندیل داخلی Medial epicondyle میگویند

بین کندیل خارجی و داخلی، شکل استخوان تغییر کرده و بشکل یک قرقره درمیاید. این ساختمان را قرقره یا تروکلئا Troclea میگویند.

سطح قدام (جلو) و زیر و خلف (پشت) قرقره پوشیده از غضروف مفصلی است و با قسمت بالایی استخوان زند زیرین یا اولنا مفصل میشود. قسمتی از استخوان اولنا که با تروکلئا مفصل میشود را فرورفتگی یا ناچ سمی لونار Semilunar notch میگویند.

سطح جلویی و پایینی کندیل خارجی کمی برجسته تر بوده و پوشیده از غضروف است. این قسمت را کاپیتلوم Capitulum میگویند و با سر استخوان رادیوس مفصل میشود.

بالای کاپیتلوم در سمت جلو، یک فرورفتگی به نام حفره رادیال یا رادیال فوسا Radial fossa وجود دارد که وقتی مفصل آرنج کاملا خم میشود سر استخوان رادیوس در آن قرار میگیرد.

در بالای تروکلئا در سمت جلو یک فرورفتگی به نام کورونویید فوسا Coronoid fossa وجود دارد که وقتی مفصل آرنج کاملا خم میشود زائده کورونویید Coronoid process در آن قرار میگیرد.

در بالای تروکلئا در سمت پشت یک فرورفتگی عمیق به نام فوسای اولکرانون Olecranon fossa وجود دارد که وقتی آرنج کاملا صاف میشود زائده اولکرانون Olecranon process در آن قرار میگیرد.

آناتومی عضلات بازو

عضلات بازو در دو دسته قرار میگیرند. عضله قسمت پشت یا خلف بازو که به آن عضله سه سر یا تری سپس میگویند و سه عضله در جلو یا قدام بازو که عبارتند از

عضله دوسر بازویی یا بی سپس براکی Biceps brachii

این عضله در جلوی استخوان بازو قرار گرفته و در بالا دو سر دارد. سر بلند عضله که در واقع تاندون بلند آن است از لبه بالایی حفره گلنویید شروع میشود و سپس از جلوی مفصل عبور کرده و از درون ناودان بازویی که بین توبروزیته های بزرگ و کوچک استخوان بازو هستند عبور میکند. در حین عبور از این ناودان رباط عرضی بازویی آنرا در درون ناودان مهار میکند.

سر کوتاه تاندون عضله دو سر هم از بالا از نوک زائده کوراکوئید شروع شده و به پایین میاید. این دو سر در پایین تر به عضله دو سر بازویی متصل میشوند.

عضله دو سر بازویی در پایین تبدیل به یک تاندون میشود که به قسمت بالایی استخوان زند زبرین یا رادیوس میچسبد. انقباض عضله دوسر بازویی موجب خم شدن ساعد بر روی بازو و همچنین چرخش خارجی ساعد میشود.

عضله براکیالیس

عضله براکیالیس در زیر عضله بی سپس و در واقع در بین بی سپس و استخوان بازو قرار دارد. عضله براکیالیس به سطح جلویی استخوان بازو میچسبد و سپس به طرف پایین آمده و در زیر مفصل آرنج به قسمت بالایی و جلویی استخوان زند زیرین یا اولنا درست در محل زائده کورونویید میچسبد. عضله براکیالیس موجب فلکشن یا خم شدن مفصل آرنج میشود.

عضله کوراکوبراکیالیس

این عضله که از دو عضله قبلی کوچک‌تر است در بالا به زائده کوراکویید استخوان کتف می‌چسبد سپس در قسمت داخلی بازو به پایین آمده و به لبه داخلی تنه استخوان بازو می‌چسبد. وظیفه این عضله به جلو بردن بازو و نزدیک کردن آن به تنه است.

عضله سه سر بازویی یا تری سپس براکی Triceps brachii

این عضله در پشت بازو قرار گرفته و در بالا سه سر تاندونی دارد. سر بلند آن از زیر حفره گلنویید شروع میشود. سر خارجی و داخلی آن به سطح بالایی و پشتی استخوان بازو در خارج و داخل آن میچسبد. این عضله در پایین به زائده اولکرانون استخوان زند زیرین یا اولنا میچسبد.

انقباض این عضله موجب صاف و مستقیم شدن مفصل آرنج میشود. این عضله همچنین میتواند بازو را به پشت برده و به تنه نزدیک کند.

آناتومی اعصاب بازو

چهار عصب عمده اندام فوقانی عبارتند از

این چهار عصب از شبکه بازویی منشعب می‌شوند. شبکه بازویی یک شبکه متشکل از اعصابی است که به هم متصل می‌شوند.

منشا این شبکه از ریشه‌های عصبی است که عمدتا از بین مهره‌های گردن خارج می‌شوند و خروجی این شبکه هم اعصابی است که چهار عصب ذکر شده مهم‌ترین آن‌ها هستند. عصب موسکولوکوتانه از تنه خارجی شبکه بازویی منشعب می‌شود.

این عصب در بازو موجب فعالیت سه عضله بی سپس و براکیالیس و کوراکوبراکیالیس می‌شود و در پایین‌تر از بازو حس قسمتی از پوست ساعد را تامین می‌کند.

عصب رادیال از تنه خلفی یا پشتی شبکه بازویی خارج شده و در بازو موجب فعالیت عضله سه سر بازویی می‌شود. این عصب در قسمت‌های بالایی بازو در سمت داخل بازو قرار دارد سپس هر چه پایین‌تر میاید به سمت پشت استخوان بازو می‌رود.

چسبیده به استخوان کم کم استخوان را دور زده و در قسمت‌های پایین‌تر در سمت خارجی آرنج قرار می‌گیرد. این عصب در پایین‌تر از آرنج موجب حرکت تعدادی از عضلات ساعد و موجب حس قسمتی از دست می‌شود.

عصب‌های مدیان و اولنار بعد از خروج از شبکه بازویی در سمت داخلی بازو به سمت پایین میایند. این اعصاب در بازو کار خاصی انجام نداده و صرفا از بازو عبور کرده و به ساعد و دست می‌رسند. در ساعد و دست موجب حس و حرکت می‌شوند.

آناتومی عروق بازو

شریان اصلی بازو شریان بازویی یا براکیال Brachial artery است. این شریان در واقع همان ادامه شریان آگزیلری است که در ناحیه شانه قرار دارد. در موقع اندازه گیری فشار خون در هنگامی که بازوبند در دور بازو بسته می‌شود در واقع فشار خونی که در شریان بازویی قرار دارد اندازه گیری می‌شود.

همراه با شریان بازویی و در کنار آن ورید بازویی یا براکیال هم وجود دارد. دو ورید مهم دیگر بازو وریدهای سطحی سفالیک و بازیلیک هستند.

رادیوگرافی بازو

یکی از مهمترین ابزارهای تشخیصی که برای بررسی ضایعات استخوان بازو از آن استفاده میشود رادیوگرافی ساده است. وقتی پزشک تصمیم به تصویربرداری از بازو میگیرد اولین روش مورد استفاده رادیوگرافی ساده است و قبل از هر روش پیچیده تر تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی باید رادیوگرافی ساده انجام شود.

بسیاری اطلاعات ممکن است در یک رادیوگرافی ساده دیده شود که در سی تی اسکن یا ام آر آی دیده نمیشود. از مزایای دیگر این روش تصویربرداری کم بوده هزینه و راحتی تهیه آن است.

رادیوگرافی ساده استخوان بازو در دو نمای رخ و نیمرخ تهیه میشود. برای تهیه رادیوگرافی رخ معمولا اشعه ایکس را از جلو به استخوان میتابانند و کاست رادیوگرافی را در پشت بازو قرار میدهند.

به این تصویر بدست آمده تصویر رخ بازو یا Anteroposterior یا به اختصار AP میگویند. نمای دیگر نیمرخ یا Lateral است که در آن اشعه از کنار به بازو تابیده میشود.

در زیر رادیوگرافی طبیعی رخ استخوان بازو دیده میشود.