شکستگی ها را میتوان بر اساس معیار های مختلف به صورت های متفاوتی تقسیم بندی کرد. یکی از این معیارهای شکل شکستگی است یعنی آنطوری که در تصویر رادیولوژی دیده میشوند.
اهمیت تقسیم بندی شکستگی ها در چیست
دانستن شکل شکستگی فقط برای تقسیم بندی ظاهری نبوده و اهمیت بیشتری دارد. شکل شکستگی میتواند به ما کمک کند تا به نوع و چگونگی ضربه ای که موجب شکستگی شده پی ببریم.
بطور مثال شکستگی های عرضی بر اثر نیروهایی ایجاد میشوند که یک استخوان را خم میکنند در حالیکه شکستگی های مارپیچی بر اثر وارد شدن نیروهای چرخشی ایجاد میشوند.
گاهی اوقات شکل شکستگی به پزشک معالج کمک میکند تا بتواند بهترین روش برای جااندازی را انتخاب کند. همچنین شکل شکستگی به پزشک میگوید که آیا این شکستگی بعد از جاافتادن پایدار میماند یا تمایل دارد تا دوباره جابجا شود.
بطور مثال شکستگی های عرضی بعد از جااندازی پایدار هستند ولی در شکستگی های مارپیچی یا مایل، دو سر شکسته شده استخوان بعد از جاافتادن به هم گیر نمیکنند و ممکن است دوباره جابجا شوند مگر اینکه در محل شکستگی نامنظمی و دندانه هایی وجود داشته باشد که مانع جابجایی مجدد آن شود.
در زیر به توضیح انواع شکستگی بر اساس شکل آنها میپردازیم.
شکستگی های مویی Hairline fracture
در این دسته از شکستگیها خط شکستگی در رادیوگرافی، فقط بصورت یک ترک خوردگی دیده میشود و قطعات شکسته شده جابجا نشده اند و نیرویی که موجب این شکستگی شده است قوی نیست.
گاهی اوقات خط شکستگی به زحمت در فیلم رادیوگرافی دیده میشود و یا ممکن است اصلا دیده نشود. در این حال پزشک معالج ممکن است برای تشخیص بهتر و دقیقتر از عکس های تکمیلی و یا سی تی اسکن استفاده کند و یا اقدام به تکرار رادیوگرافی بعد از ۷ تا ۱۰ روز کند.
اگر شکستگی کاملا بدون جابجایی باشد، در رادیوگرافی اولیه دیده نمیشود ولی بعد از ۷ تا ۱۰ روز با تکرار رادیوگرافی، خط شکستگی قابل مشاهده است.
شکستگی های گرین استیک
شکستگی های گرین استیک ( ترکه تری ) Green stick fracture عموما در بچه ها دیده میشوند و مشخصه آن کامل نبودن شکستگی است. به بیان دیگر دو قطعه شکسته شده کاملا از یکدیگر جدا نمیشوند.
علت این نامگذاری شبیه بودن رفتار استخوان به یک ترکه یا چوب تر است. شما میتوانید با خم کردن یک شاخه خشک درخت آن را بشکنید ولی اگر سعی کنید با خم کردن یک شاخه زنده و تازه روییده یک درخت آنرا بشکنید موفق نمیشوید.
گاهی شاخه خم میشود ولی شکسته نمیشود. اگر نیروی بیشتری به آن وارد کنید شاخه در یک طرف بصورت نامنظم شکسته میشود و در طرف دیگر فقط خم میشود.
به علت اینکه محتوای مواد تشکیل دهنده استخوان بچه ها با بالغین متفاوت است در مقابل نیرو، رفتاری مشابه با چوب تر درخت نشان میدهد و دچار شکستگی ناقص و ناکامل میشود.
شکستگیهای گرین استیک یا ترکه تری معمولا در ناحیه ساعد یا مچ دست بچه ها دیده میشوند. البته همه شکستگی های بچه ها ترکه تری نیستند.
اگر نیرویی که به استخوان بچه وارد میشود شدید باشد میتواند شکستگی کامل ایجاد کند ولی اغلب شکستگی های بچه ها گرین استیک یا ترکه تری هستند.
شکستگیهای عرضی
در شکستگیهای عرضی Transverse fracture خط شکستگی عمود بر محور طولی استخوان است. این شکستگی ها به علت نیروهایی ایجاد میگردند که موجب خم شدن استخوان و زاویه دار شدن آن در محور طولی میشود.
شکستگیهای مایل
در شکستگی های مایل Oblique fracture ، خط شکستگی نسبت به محور طولی استخوان مایل است. این شکستگی ها بر اثر نیروهایی ایجاد میشوند که در امتداد طولی استخوان وارد شده و همزمان موجب خم شدن و پیچش استخوان میگردند. شکستگی های مایل معمولا ناپایدار هستند.
شکستگی های مارپیچی
شکستگی های چند قطعه ای
در شکستگی های چند قطعه ای Multiple fragment fracture بیش از دو قطعه شکسته شده وجود دارد. این شکستگی ها بر اثر اعمال نیروهای بسیار قویتر از نیروهایی که شکستگی های قبلی را بوجود میاورند ایجاد میشوند.
احتمال آسیب به پوست و عضلات و عروق و اعصاب و احتمال باز بودن در این شکستگیها بیشتر است. این شکستگی ها معمولا بسیار ناپایدار بوده و دیر جوش میخورند.
شکستگی های درهم فرورفته
شکستگی Impacted fracture در هم فرورفته وقتی ایجاد میشود که یک قطعه شکستگی به داخل قطعه دیگر فرو میرود مثل بعضی از انواع شکستگی گردن ران
شکستگی های خرد و له شده
شکستگی خرد و له شده Compression fracture بیشتر در استخوانهای اسفنجی دیده میشود و وقتی است که یک استخوان بر اثر فشار خارجی در خود شکسته شده و بنظر میرسد که حجمش کم شده است.
مانند شکستگیهای مهره ها و یا استخوان پاشنه. در این نوع شکستگی ممکن است خط شکستگی واضحی وجود نداشته باشد و فقط شکل استخوان عوض شده باشد.
جااندازی این نوع شکستگی ها بسیار مشکل است و گاهی به هیچ وجه نمیتوان شکل استخوان را به وضع قبل از شکستگی برگرداند.
شکستگیهای کنده شده
شکستگی کنده شده Avulsion fracture در محل هایی دیده میشود که تاندون یک عضله به استخوان میچسبد. در این نواحی اگر عضله بشدت منقبض شود میتواند تکه ای از استخوانی را که به آن چسبیده است از استخوان اصلی جدا کند. مانند شکستگی کشکک یا شکستگی بعضی از نواحی کف پا.
شکستگی سطح مفصلی
شکستگی مفصلی Intraarticular fracture به مواردی اطلاق میشود که خط شکستگی به داخل یک مفصل امتداد یافته است. این دسته از شکستگیها بسیار خطرناک و پر عارضه اند. جااندازی آنها باید بسیار دقیق باشد و کمترین بدجوش خوردگی و ناهماهنگی باقیمانده در سطح مفصلی میتواند موجب سائیدگی مفصل شود.
شکستگی دررفتگی
وقتی که شکستگی در نزدیکی یک انتهای استخوان ایجاد میشود حاصل شکستگی یک قطعه کوچک و یک قطعه بزرگ است. در این حال اگر قطعه کوچکتر، از سطح مفصلی خارج شده و به اصطلاح دربرود به وضعیت بوجود آمده، شکستگی دررفتگی Fracture dislocation میگویند.
مثال دیگر وقتی است که بیش از دو استخوان در تشکیل یک مفصل شریک هستند. در این وضعیت شکستگی یکی میتواند با دررفتگی دیگری همراه باشد.
جدای از شکل شکستگی ها باید توجه داشت که جهت تغییر مکان قطعات شکسته شده هم میتواند مهم باشد. این تغییر مکان میتواند در جهات مختلف صورت پذیرد.در شکل زیر انواع آنها نشان داده شده است.
