شکستگی تالوس یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین انواع شکستگی‌های استخوانی است که میتواند عوارض جدی و طولانی‌مدت برای بیمار به همراه داشته باشد. استخوان تالوس، که در مچ پا واقع شده، نقش مهمی در انتقال وزن بدن به پاها دارد.
آناتومی استخوان تالوس
استخوان تالوس Talus یا قاپ استخوان کوچکی است که در ناحیه مچ پا قرار گرفته است. این استخوان در بالا با استخوان های درشت نی و نازک نی و در پایین با استخوان پاشنه مفصل میشود.
سطح بالایی آن مثل لاک پشت گوژ مانند است. استخوان تالوس حلقه رابط بین استخوان های ساق و کف پا است. مفصل بین تالوس و استخوان های ساق را مفصل مچ پا و مفصل بین تالوس و استخوان پاشنه را مفصل ساب تالار Subtalar میگویند.
علل شکستگی تالوس
این شکستگی معمولاً بدنبال تصادفات وسایل نقلیه ایجاد میشود. گرچه سقوط از بلندی هم از دیگر علل ایجاد کننده این شکستگی است. احتمال شکستگی در ناحیه ستون مهره همراه با این شکستگی وجود دارد که باید به آن توجه کرد.
انواع شکستگی تالوس
شکستگی تالوس به انواع مختلفی تقسیم میشود که هر کدام بسته به محل و شدت شکستگی، درمان و بهبودی متفاوتی دارند.
شکستگی گردن تالوس: این نوع شکستگی زمانی رخ می‌دهد که گردن تالوس، یعنی بخش میانی استخوان، آسیب می‌بیند. این شکستگی معمولاً در تصادفات رانندگی و سقوط از ارتفاع رخ می‌دهد.
شکستگی بدنه تالوس: در این نوع شکستگی، بخش اصلی استخوان آسیب می‌بیند و میتواند به مشکلات جدی مثل نکروز استخوانی منجر شود.
شکستگی قسمت‌های جانبی: این نوع شکستگی در قسمت‌های جانبی استخوان تالوس اتفاق می‌افتد و معمولاً آسیب کمتری نسبت به دیگر انواع شکستگی‌های تالوس دارد.
علائم و نشانه‌های شکستگی تالوس
شکستگی تالوس علائم خاصی دارد که به بیمار هشدار می‌دهد. در صورتی که فردی پس از آسیب به مچ پا این علائم را تجربه کند، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
درد شدید و ناگهانی در مچ پا: درد شدید و ناگهانی مچ پا پس از آسیب دیدن، یکی از مهم‌ترین نشانه‌های شکستگی تالوس است.
تورم و التهاب: محل شکستگی دچار تورم و قرمزی میشود و لمس آن نیز دردناک خواهد بود.
کاهش توانایی حرکت مچ پا: بیمار نمی‌تواند مچ پا را به خوبی حرکت دهد و ممکن است در ایستادن و راه رفتن با مشکل مواجه شود.
تغییر شکل مچ پا: در برخی موارد، شکستگی ممکن است باعث تغییر شکل مچ پا شود که به وضوح قابل مشاهده است.
روش‌های تشخیص شکستگی تالوس
تشخیص شکستگی تالوس نیاز به استفاده از روش‌های تصویربرداری دقیق دارد. پزشک پس از معاینه فیزیکی و مشاهده علائم، از روش‌های تصویربرداری برای تأیید شکستگی استفاده میکند.
رادیوگرافی این روش ساده و پرکاربرد به پزشک کمک میکند تا محل و شدت شکستگی را مشاهده کند.
سی تی اسکن: در موارد پیچیده، پزشک ممکن است از سی تی اسکن برای تصویربرداری دقیق‌تر از شکستگی استفاده کند.
ام آر آی: برای بررسی آسیب‌های احتمالی به بافت‌های نرم و جریان خون در ناحیه شکستگی، ام آر آی به کار میرود.
درمان شکستگی تالوس
درمان شکستگی تالوس باید بسیار با دقت و با توجه به جزئیات انجام شود. چون قسمت اعظم سطح این استخوان از غضروف مفصلی پوشیده شده و با استخوان های دیگر مفصل شده است اگر استخوان با جابجایی کمی هم جوش بخورد یا اصلاً جوش نخورد ممکن است با عوارض جبران ناپذیری مثل استئوآرتریت (آرتروز) مچ پا، درد مزمن مچ پا و کلاپس استخوان همراه شود.
باید به محض وقوع آسیب و شک به این شکستگی کل پا و مچ پا و ساق بیمار را در یک آتل که سطح داخلی آن کاملا با پنبه نرم شده است قرار داد. بیمار باید در حالت دراز کش قرار گرفته و مچ پا را بالاتر از سطح قلب قرار دهد. هر ساعت بمدت بیست دقیقه باید محل درد را با کیسه حاوی یخ خرد شده سرد گردد.
در صورتی که جابجایی قطعات شکسته شده زیاد باشد ارتباط قطعات جابجا شده با استخوان های بالا و پایین از بین میرود. به زبان دیگر دررفتگی ایجاد میشود. در این موارد باید دررفتگی بصورت اورژانس جااندازی شود.
درمان شکستگی تالوس اغلب توسط عمل جراحی است. بندرت در مواقعی که شکستگی کاملاً بدون جابجایی باشد ممکن است پزشک ارتوپد تصمیم به درمان غیر جراحی به توسط گچ گیری بکند.
در این صورت بیمار باید بمدت ۸-۶ هفته از گذاشتن پا بر روی زمین اجتناب کرده و بعد از آن نرمش های بخصوصی را برای بدست آوردن دامنه حرکات مچ پا انجام دهد. در صورت هر گونه جابجایی هر چند اندک در محل شکستگی تالوس، درمان جراحی مورد نیاز است.
تثبیت شکستگی استخوان معمولاً با پیچ انجام میشود. بعد از جراحی پای بیمار برای مدتی در یک آتل و سپس بمدت ۸-۶ هفته در گچ قرار داده میشود. بیمار باید بمدت سه ماه از گذاشتن پا بر روی زمین اجتناب کند. بعد از مدتی پزشک معالج پای بیمار را از گچ خارج کرده و او را تشویق میکند مچ پایش را حرکت دهد.
به علت آسیبی که به بافت های اطراف استخوان شکسته شده در حین ضربه اولیه وارد میشود، بعد از این شکستگی، مفصل مچ پا بسرعت دچار محدودیت حرکت میشود و حتماً لازم است تا بیمار با انجام اقدامات خاصی مجدداً حرکت را به مچ پا برگرداند.
مراقبت‌های بعد از جراحی و توانبخشی
پس از جراحی، مراقبت‌های مناسب و تمرین‌های توانبخشی برای بهبودی کامل بیمار ضروری است. توانبخشی شامل تمرینات خاصی است که به تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکت کمک میکند.
تمرینات کششی و تقویتی: این تمرینات به تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری مچ پا کمک می‌کنند.
تمرینات تعادلی: تعادل نقش مهمی در بازگشت به فعالیت‌های روزمره دارد و تمرینات تعادلی به بهبود آن کمک می‌کنند.
عوارض احتمالی شکستگی تالوس
شایعترین عوارض شکستگی تالوس عبارتند از
نکروز یا سیاه شدن استخوان
بعد از چند هفته از درمان، پزشک معالج با تهیه رادیوگرافی یا ام آر آی از ناحیه مچ پا وضعیت خونرسانی به استخوان تالوس را بررسی میکند. خونرسانی استخوان تالوس میتواند به راحتی بدنبال ضربه و شکستگی، آسیب ببیند و احتمال آسیب به خونرسانی استخوان در این شکستگی بالا است.
هر چه شدت جابه جایی اولیه شکستگی بیشتر باشد این احتمال بیشتر است. مطالعات مختلف درصد های متفاوتی را ذکر کرده اند. احتمال این عارضه بعد از شکستگی استخوان قاپ یا تالوس به طور متوسط حدود ۷۱-۱۵ در صد است.
اگر این خونرسانی دچار اشکال شود استخوان میمیرد. به این وضعیت نکروز آوازکولر استخوان Avascular necrosis میگویند. اگر نکروز بوجود بیاید، حتی اگر شکستگی جوش بخورد ممکن است قسمت بالایی استخوان، کلاپس کرده و تغییر شکل شدید بدهد و این تغییر شکل موجب آرتروز یا استئوآرتریت مچ پا میشود.
آرتروز مچ پا
قسمت اعظم سطح تالوس از غضروف پوشیده شده و با استخوان های مجاورش مفصل میشود. بنابراین اگر بعد از درمان، کوچکترین ناهمواری در سطح مفصل باقی بماند بر اثر سایش سطوح مفصلی روی یکدیگر در دراز مدت بیمار ممکن است دچار آرتروز یا ساییدگی مفصل شود. آرتروز مچ پا به علت درد و محدودیت حرکتی که ایجاد میکند میتواند برای بیمار بسیار آزار دهنده باشد.
جوش نخوردن و بد جوش خوردن شکستگی
جوش نخوردن و یا بد جوش خوردن شکستگی تالوس میتواند موجب درد و محدودیت حرکتی شده و در دراز مدت موجب بروز آرتروز یا ساییدگی مفصلی شود.
آسیب به پوست مچ پا
گاهی آسیب پوستی بر اثر جابجایی زیاد در قطعات شکسته شده دررفتگی در مفاصل بالا یا پایین این استخوان بوجود می آید. به علت اینکه استخوان تالوس کاملا زیر پوست مچ پا قرار دارد این جابجایی زیاد میتواند به پوست فشار آورده و موجب آسیب آن شود.
پیشگیری از شکستگی تالوس
پیشگیری از شکستگی تالوس امکان‌پذیر است، به‌ویژه در افرادی که فعالیت‌های ورزشی یا شغلی پرخطر دارند.
استفاده از کفش مناسب: کفش‌های مناسب و محافظت‌کننده می‌توانند از مچ پا در برابر آسیب محافظت کنند.
تقویت عضلات پا: تقویت عضلات پا و مچ پا با تمرینات مناسب به کاهش خطر آسیب کمک میکند.
پرهیز از فعالیت‌های پرخطر بدون آمادگی کافی: انجام فعالیت‌های ورزشی و بدنی سنگین بدون گرم کردن مناسب میتواند خطر شکستگی را افزایش دهد.